Chaàu chöïc lónh bao, chaàu chöïc ñoùng thueá, chaàu chöïc lónh tieàn coâng. Chao! Ñaïi khoå cöïc maø chaúng ñöôïc maáy ñoàng (Coâng khaâu ba haøo moät caùi baoï Khaâu caû ngaøy ñeâm cuõng ñöôïc chuïc bao ñaáy, nhöng coù bao ñaâu maø khaâu).

 Baây giôø ñang laø muøa cuoän thuoác ñaâî Nhöng ngöôøi khoân, cuûa khoù. Laém ngöôøi cuoän quaù. Maõi khoâng giao heát moät ki-loâ thuoác.

 Khoâng caàn haén noùi, chæ nhìn qua, giaø cuõng bieát haén soáng chaúng deã chòu gì. Giaø uoáng nöôùc vaø keùo gheá nhích laïi gaàn haén, noùi vôùi haén baèng moät gioïng ruït reø aáp uùng:

 - Toâi ñònh noùi vôùi cuï moät vieäc..

 Giaø ngöøng lôøi, ngoài thaúng ngöôøi leân vaø nhìn xuoáng baøn ñaêm chieâuï Khoâng bieát coù vieäc gì maø ñaén ño, ngaàn ngaïi nhö vaäî Nhöng haún laø vieäc heä troïng.

 Raát heä troïng. Giaø nhìn quanh caên buoàng moät luùc, maëc cho haén giuïc. Giaø raøo ñoùn:

 - Theá naøî Toâi cöù noùi, neáu khoâng ñöôïc thì thoâi, cuï ñöøng ngaïi gì.

 - Nhöng maø coù chuyeän gì hôû cuï?

 Khuoân maët giaø ñau khoå. Roõ raøng soá phaän giaø tuyø thuoäc vaøo vieäc naøy, tuyø thuoäc vaøo caâu traû lôøi cuûa haén. Giaø cuõng raát khoå taâm vì giaø ñaõ cuøng ñöôøng roàò Thöïc loøng giaø khoâng muoán theá. Haén ñoïc treân neùt maët giaø nhöõng ñieàu aáî Vaø cuõng khoâng hieåu haén thì coù theå giuùp gì cho giaø.

 - Toâi muoán noùi vôùi cuï, taát nhieân laø khoâng phaûi moät mình cuï quyeát ñònh maø caû cuï baø nöõa (yù giaø muoán noùi tôùi Ngoïc). Taïm thôøi thoâò Vì toâi chöa thu xeáp ñöøôïc. ôû ga naøy khoâng nhö ga Haøng Coû. Ga Haøng Coû nguû ñöôïc. Coøn ôû ñaây ngöôøi ta ñuoåò

 Chuyeän aáy giaø ñaõ noùi roài, nhöng nghe nhaéc laïi haén lôø môø hieåu ñöôïc ñieàu giaø ñònh noùò

 - Vôùi laïi roài cuõng phaûi ñi kieám aên. Chaúng leõ ñi ñaâu cuõng mang caùi tuùi naøî

 Giaø laáy heát cam ñaûm nhìn thaúng vaøo maët haén:

 - Cuï baøn vôùi cuï baø xem coù cho toâi nguû nhôø ñöôïc khoâng. Toâi bieát caùc cuï cuõng chaät choäi khoù khaên... Toâi chæ veà nguû buoåi toái thoâò Coøn aên, toâi töï lo
ï 
 Haén nhìn vaøo maét giaø. Khoâng theå naøo töø choái ñöôïc veû maët aáy, ñoâi maét aáî Duø laø chaät choäò Chaät choäi ñaõ ñaønh, nhöng coøn phieàn phöùc, phieàn phöùc trong sinh hoaït gia ñình, ñaõ haún. Laïi coøn chung quanh, toaøn nhöõng ngöôøi gheâ gôùm, nhöng ngöôøi coi söï baát haïnh cuûa mình laø haïnh phuùc cuûa hoï. Vaø sau cuøng, coøn chính quyeàn, coøn coâng an. Haén chaúng coù toäi gì maø coøn bò coâng an baét, bò chính quyeàn coi laø moät phaàn töû nguy hieåm cho caùch maïng. Chính quyeàn seõ nhìn nhaän theá naøo neáu haén, moät tuø chính trò laïi ñi chöùa chaáp moät tuø chính trò khaùc. Chaéc chaén hoï nhaän ñònh veà haén: Neáu tröôùc ñaây noù khoâng phaûn ñoäng thì baây giôø noù phaûn doäng. Cuõng nhö haén bieát chuyeän moät ngöôøi coù gia ñình bò xöû lyù oan trong caûi caùch ruoäng ñaát giôø ñaây khoâng ñöôïc ñeà baït vì "tröôùc ñaây boá noù bò baén oan trong caûi caùch, noù thaâm thuø caùch maïng..." Giaø Ñoâ cuõng hieåu taát caû nhöõng ñieàu aáy trong veû maët haén. Giaø gaàn nhö noùi moät mình:

 - Toâi bí quaù. Neáu cuï giuùp ñöôïc thì toâi cuõng chæ daùm nhôø moät thôøi gian ngaén thoâò Haén raàu raàu:

 - Vaâng. Keå ra thì hôi chaät choäi, nhöng cuï cöù veà taïm ñaâî Nhaø toâi chaéc cuõng khoâng coù vaán ñeà gì ñaâuï Ñeå toâi noùi theâm. Chieàu nay cuï cöù ôû laïi ñaây aên côm.

 Laâu laém anh em mình khoâng aên vôùi nhau roàò Haén ñôõ thaèng Döông ñaõ guïc xuoáng goái boá, nguû laên, nguû loùc, beá noù ra giöôøng. Vaø baûo giaø xuoáng nhaø röûa maït muõi chaân taî Laïi nhöõng caëp maét toø moø cuûa nhöõng ngöôøi trong xoùm nhìn giaø. Maø sao khoâng nhìn cho ñöôïc. Giaø coøn laï hôn oâng giaø Vitali trong "Khoâng gia ñình"   luùc khoå cöïc cô haén nhaát. Hai ngöôøi noùi chuyeän vaø ñi thoåi côm. Tröôùc khi ñi laøm Ngoïc ñaõ daën naáu nhöõng moùn gì.  Ngoïc tieáp ñaõi nhöõng baïn tuø cuûa choàng mình moät caùch ñaày caûm thoâng vaø quyù meán. Khoâng ai coù theå gôïn moät chuùt maëc caûm veà hoaøn caûnh cuûa mình, khi noùi chuyeän vôùi naøng. Naøng nhaän lôøi ngay veà vieäc giaø Ñoâ nguû laïi ôû nhaø naøng. Naøng cö xöû ñuùng nhö moät ngöôøi coù ñaïo, duø Giatoâ giaùo, Phaät giaùo hay ñaïo lyù cuûa nhöõng ngöôøi coäng saûn: Haõy thöông yeâu con ngöôøò aên ôû sao ñeå ñöùc laïi cho con. Phuùc ñöùc taïi maãuï Caùch cö xöû cuûa naøng vôùi moïi ngöôøi khieán haén kính phuïc, hoïc taäp. ít nghó ñeán baûn thaân mình, roäng löôïng, khoâng coù vieäc gì giuùp ñôõ ñöôïc ngöôøi khaùc maø laïi khoâng laøm.

 Haén hieåu raèng coâ nöõ sinh khaùng chieán ngaøy naøo trong naøng cheát haún roàò Haén cheát. Caùi cheát cuûa haén keùo theo caùi cheát cuûa coâ nöõ sinh aáî Nhöng haén chöa chòu cheát. Haén coøn phaûi cöïa quaäî Coøn phaûi kieän. Phaûi keâu oan. Coøn phaûi soáng. Vaø coøn phaûi vieát nöõaï Haén phaûi vieát vì ñoù laø lyù do haén coù maët treân cuoäc ñôøi naî Haén phaûi vieát veà nhöõng gì haén ñaõ quyù, ñaõ yeâu, ñaõ soáng, ñaõ caêm thuø. Phaûi loàng vaøo khung kính nhöõng ngaøy röïc naéng cuûa tuoåi aáu thôï Caùi tuoåi mình ñaõ bieát coù mình treân cuoäc ñôøi naøy ñeå baây giôø nhôù laïi maø buoát loøng. Phaûi ñoùng ñinh leân trang giaáy nhöõng keû saùt nhaân Baét chuùng ñöùng ngaøn naêm treân giaù nhuïc hình. Maø moãi lôøi thô, soâi suïc loøng anh, laø moät sôïi daây treo coå.
 
 Nghó vaäy thoâi chöù bieát ñeán bao giôø. Khi bieát bao chính saùch khoâng ñöôïc cuoäc soáng chaáp nhaän "cöù tröôït ñi" nhö caùch noùi cuûa Bình.

 Nhöõng ñieàu aáy haén khoâng daùm noùi vôùi aò Ngoaøi Bình. Bình baûo: "Traät töï xaõ hoäi naøy coù caû phaàn cuûa chuùng mình xaây döïng. Chuùng ta ñaõ moät thôøi töï haøo veà noù. Baây giôø tao coá gaéng baøo chöõa cho noù, nhöng khoâng noåò Chuùng ta cuõng phaûi chòu traùch nhieäm moät phaàn".

 Bieát tin giaø Ñoâ ñeán nguû ôû nhaø haén, Bình ñaõ coá tình gaëp giaø, nhöng khoâng ñöôïc. Bình chæ nhìn ñoùng noäi vuï cuûa giaø nhö nhìn nhöõng gì coûn ñoù cuûa moät cuoäc ñôøi oan khuaát. Bình khoâng gaëp giaø vì giaø veà raát muoän. Taét ñaøi moät luùc môùi thaáy giaø veà. Giaø ñi leân thang gaùc kheõ nhö moät con meøoï Nhöõng böôùc chaân mòn nhö nhung. Giaø kheõ xoay naém ñaám cöûaï Khoâng moät tieáng ñoäng, caùnh cöûa nheï nhaøng he heù, giaø roùn reùn böôùc vaøo, tay caàm caùi tuùi xaùch giaû da cuõ maø Ngoïc ñaõ cho giaø. Trong aáy coù moät caùi caëp loàng, caùi ca con, quai tuùi buoäc caùi khaøn maët cuõng cuûa Ngoïc ñöaï Luùc aáy maøn ñaõ maéc. Nhöng ôû caùi baøn keâ ngay nôi cöûa böôùc vaøo choã haén ñaõ tieáp oâng Hoaøng - ngoïn ñeøn coù khoanh maûnh giaáy voû bao phaân ñaïm vaãn saùng. Luùc aáy coù theå thaèng Hieäp vaãn coøn hoïc baøò Coù theå haén vöøa quaán xong thuoác laù. Ngoïc ñang thu doïn, haén ngoài uoáng nöôùc, chôø giaø. Haén roùt nöôùc môøi giaø. Cheùn nöôùc noùng. Khi traø môùi phaï Khi thì ñaõ nhaït. Giaø ñôõ cheùn, xaùch tuùi ñi thaúng vaøo goùc nhaø. ôû ñoù caùi chieáu moät ñaõ traûò Taän phía trong cuøng laø caùi chaên boâng vaûi vuïn gaáp vuoâng vaén. Giaø uoáng cheùn nöôùc noùng. Suïp. Soaïp. Roõ raøng cheùn nöôùc laøm giaø thích thuù. Nhöng giaø chæ uoáng moät cheùn. Giaø roùn reùn di ra baøn, ñaët cheùn vaøo khay vaø luøi veà choã giaø truøm chaên naèm nguû.  Cuõng coù hoâm caû nhaø ñaõ naèm, haén deå ngoïn ñeøn daàu vaën nhoû. Giaø laëng leõ ñi ñeán choã cuûa giaø, khoâng coù cheùn nöôùc noùng, nhöng caên buoàng ñoùng kín, aám söïc hôi ngöôøi laøm giaø deã chòuï Giaø naèm im laëng. Haún giaø vaãn coâ ñôn chieán ñaáu vôùi ñeâm daøò Giaø vaãn thöùc. Bôûi vì khi nguû, giaø reân. Neân khi giaø im laëng, haén bieát giaø thöùc. Haén raát muoán bieát giaø laøm gì, aên uoáng ra sao, coù no khoâng. Nhöng giaø khoâng ñeå cho haén hoûò Cöù veà ñeán nhaø laø giaø mau choùng böôùc vaøo goùc aáy vaø truøm chaên. Saùng hoâm sau khi caû nhaø tænh daäy, giaø ñaõ ñi roàò Chaên ñaõ gaáp, chieáu ñaõ cuoän aáp leân caùi chaên. Gioáng caùch xeáp noäi vuï trong traïò Giaø ñi töø luùc coøn toái ñaát. Giaø môû cöûa raát kheõ, xaùch tuùi, xuoáng thang nheï nhö moät con meøoï Giaø ra ñöôøng. Gioù thoác laïnh buoát. Nhöng giaø ñaõ coù caùi aùo boâng to laém. Giaø thuït ngöôøi trong aùoï Giaø môû voøi nöôùc coâng coäng, suùc mieäng, röûa maët. Buoäc khaên vaøo quai tuùò Vaø ñò Nhö moät ngöôøi ñang theo ñuoåi muïc moät ñích lôùn lao, moät ngöôøi ñang coù moät coâng vieäc phaûi chòu vaát vaû, phaûi gaáp leân môùi kòp.

 Caùi chu trình aáy hình nhö khoâng thay ñoåò Haén phaùt hieän ra sau hai laàn laïng leõ daäy theo giaø. Cho ñeán khi thaáy giaø löõng thöõng ñi veà phía trung taâm thaønh phoá haén môùi quay laïò Gaàn nhö khoâng ai trong soá nhaø naøy bieát haén chöùa chaáp moät ngöôøi nhö giaø. Taét ñaøi giaø môùi veà. Giaø ñi laâu roài caùi loa coâng coäng ôû Ngaõ Baûy môùi noåi nhaïc theå duïc buoåi saùng. Cuõng may laïi laø muøa ñoâng. Ngöôøi ta nguû sôùm vaø ngöôøi ta daäy muoän.

 Moät hoâm, giaø Ñoâ ñi ñöôïc laâu laâu, trôøi ñaõ raïng, haén nghe coù tieáng goõ cöûaï Chaû leõ laïi laø giaø Ñoâ quay veà Haén môû cöûa vaø khoâng tin ôû maét mình: oâng Hoaøng. Goïn gaøng trong boä quaàn aùo thun coù soïc ôû tay vaø oáng chaân maø baây giôø ngöôøi ta goïi laø "xeùt-toâ maêng" troâng oâng thon thaû, uyeån chuyeån vaø treû haún raï (Naêm aáy oâng môùi ngoaøi naêm möôi tuoåò Theá maø haén cöù nghó oâng ñaõ giaø laém roài).

 Haén luùng tuùng vì nhöõng caùi maøn cuõ raùch, maøu nöôùc döa ruû treân giöôøng döôùi saøn. OÂng cöôøi:

 - Pheâ bình nheù. Daäy muoän. Daäy muoän.

 Caû nhaø nhaùo nhaøo trôû daäî OÂng hoûi haén gòong nghieâm tuùc:

 - Sao thaønh phoá baây giôø khoâng thaáy ai taäp theå duïc buoåi saùng laø theá naøo nhæ? Ñaõ coù moät thôøi phong traøo taäp theå duïc theo ñaøi buoåi saùng phaùt trieån khaù roäng raõò Ñeán phoá naøo cuõng coù moät soá ngöôøi taäp. Nhöng baây giôø caùi loa coâng coäng coù vang leân nhòp ñieäu quen thuoäc aáy thì cuõng chæ ñeå cho chính noù maø thoâò Sau ñoù seõ laø chöông trình giôùi thieäu gioïng haùt môùi ôû ñòa phöông. Ngoaïi tröø moät vaøi gioïng haùt taøm taïm, toaøn boä nhöõng gioïng ñôn ca nam nöõ cuøng vôùi daøn nhaïc ñeäm ñeàu laø söï tra taán loã tai moïi ngöôøò Söï tra taán keùo daøi ngaøy naøy sang ngaøy khaùc, naêm naøy sang naêm khaùc. Coù nhöõng laàn chò Dieäu veà nguû ôû nhaø haén, chò nghe vaø baûo "Sao keâu ñöôøng sôùm theá, chuù?"

 Luùc oâng Hoaøng ñeán nhaø haén laø luùc ñang "keâu ñöôøng". OÂng Hoaøng laéng nghe:

 - Ca só naøo chaùn theá maø cuõng haùt.

 Sau khi nghe haén noùi veà nhöõng ca só löôïm laët ôû caùc xí nghieäp, coâng ty, cöûa haøng, chöông trình naøy môû ñaàu moät ngaøy môùi cho moïi ngöôøi, oâng Hoaøng laéc ñaàu:

 - Taäp luyeän thì cöù taäp luyeän, nhöng khoâng neân laøm khoå tai moïi ngöôøò Cuõng chaúng phaûi theá môùi laø ñeà cao vaên ngheä quaàn chuùng, ñeà cao vaên ngheä nhaân daân.

 Trong buoàng, maáy meï con gaáp chaên maøn, doïn deïp vôùi moät toác ñoä phi thöôøng. Nhöng oâng baûo haén:

 - Thoâi, cöù ñöùng ngoaøi haønh lang naøy noùi chuyeän. Haén bieát coù moät hoäi nghò gì ñoù ôû thaønh phoá, oâng Hoaøng veà döï. Nhö vaäy laø oâng ñaõ gaëp oâng K, oâng Traàn.

 - Toâi coù gaëp caùc anh ôû ñaâî Vieäc cuûa anh phaûi laøm töøng böôùc.

 Theá nghóa laø oâng ñaõ vaáp phaûi moät vaät caûn. Caûn ñöôïc oâng phaûi laø moät vaät caûn gheâ gôùm. OÂng phaûi chòu luøi moät böôùc. Nghóa laø oâng K, oâng Traàn ñoaøn keát chaët cheõ choáng laïi oâng.

 Haén hôi bò haãng. Moät thoaùng thaát voïng. Duø vaãn nghó raèng coâng vieäc chaúng deã daøng. OÂng K, oâng Traàn chaúng deã daøng luøi böôùc. Ñoù laø nhöõng ngöôøi giôø ñaây löøng löõng nhö nhöõng caây ñaïi thuï, chæ soâng, soâng caïn, chæ nuùi, nuùi tan. Thaân phaän haén chæ laø beøo boït. Haén chæ bieát "vaâng" ñeå ñaùp laïò Vôùi nhöõng ngöôøi nhö oâng Hoaøng khoâng caàn phaûi noùi nhieàuï OÂng nhìn thaùu loøng mình. OÂng vaãn coøn ñau noãi ñau cuûa ngöôøi khaùc. oâi! Giaù nhö oâng vaãn coøn laøm bí thö thaønh uyû kieâm chuû tòch ôû ñaâî Vieäc cuûa haén thaät deã ôït. OÂng Traàn tröôùc ñaây khoâng daùm vaøo gaëp oâng Hoaøng, cöù ñöùng neùp ngoaøi cöûaï..

 - Toâi nghó phaûi giaûi quyeát vieäc laøm cho anh tröôùc ñaõ.

 OÂng trao ñoåi ngay ôû haønh lang döï ñònh cuûa oâng: Xeáp haén veà moät xí nghieäp naøo ñoù ôû trong ngaønh maø oâng thaáy haén coù theå phaùt huy taùc duïng. Roài oâng xuoáng thang. Haén tieãn oâng ra taän ñöôøng, nhìn maõi theo oâng chaïy döôùi haøng phöôïng vó muøa naøy ruïng heát laù. Hai baøn tay xoaén xoaén vaøo nhau ngang ngöïc.  Nhöõng böôùc chaân haát leân. Toaøn ngöôøi oâng moät maøu xanh laù caây cuûa boä xeùt-toâ maêng coù nhöõng soïc traéng. Vaø ñoâi giaøy vaûi traéng. OÂng chaïy veà nhaø khaùch thaønh uyû. OÂng tieáp tuïc vieäc taäp theå duïc buoåi saùng. Thaät laø moät ngöôøi coù traùch nhieäm vôùi con ngöôøi, töï nguyeän mang nhöõng noãi ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc.  Hoâm sau, phoù tieán só Huyønh laïi gheù nhaø haén. Moät mình phoù tieán só ñi treân chieác xe Vonga ñen:

 - Anh Hoaøng môøi anh aên côm tröaï 11 giôø 30 taïi khaùch saïn Huøng Vöông.

 Haén hoûi Bình veà khaùch saïn aáî Phoá Huøng Vöông nhöõng ba boán khaùch saïn. Ñoaùn maõi nôi oâng Hoaøng heïn. Vaø ñoaùn khoâng nhaàm. Haén ñeán khaùch saïn duøng laøm nhaø aên cho khaùch cuûa thaønh uyû.

 Hai ngöôøi ngoài moät baøn. Bao nhieâu ngöôøi nhìn haén ñoái dieän vôùi oâng. OÂng Hoaøng laø moät bí thö ñaõ ñeå laïi trong loøng caùc caùn boä thaønh phoá nieàm quyù meán, löu luyeán, söï kính troïng maø sau naøy nhieàu bí thö khaùc khoâng coù ñöôïc moät phaàn. Coù leõ vöøa do taøi naêng, vöøa do ñöùc ñoä cuûa oâng. Moïi ngöôøi doàn maét nhìn oâng vaø nhìn haén. Coù nhieàu ngöôøi bieát haén. Vaø haén ao öôùc: Giaù oâng Lan, oâng Quaûng, oâng Traàn troâng thaáy caûnh naøî

 Vieân giaùm ñoác khaùch saïn ñeán leã pheùp hoûi oâng Hoaøng:

 - Thuû tröôûng duøng bia khoâng?

 - ôø! Biaï Cho toâi hai chaò

 Ñích thaân vieân giaùm ñoác ñem bia ñeán, hai chai Höõu Nghò. OÂng Hoaøng luïc caùc tuùò Tuùi aùo khoaùc, tuùi aùo trong, oâng ñöùng leân luïc tuùi quaàn. Thaáy haøo naøo, xu naøo oâng xeáp caû leân baøn aên.  Nhöõng ñoàng tieàn haøo giaáy, nhöõng ñoàng naêm xu, hai xu baèng nhoâm. OÂng ñeám ñöôïc boán haøo baûî OÂng ñöa tieàn cho oâng giaùm ñoác vaø khaát:

 - Ñeå chuyeån sau veà toâi traû noát. Coøn thieáu bao nhieâu nöõaï Thieáu ba haøo cô aø. Ghi nôï nheù.

 OÂng roùt biaï Bia vaøng oùng trong coác pha-ìeä OÂng giô coác, cöôøi thoaûi maùi:

 - Naâng coác.

 Tieáng pha-leâ chaïm nhau ngaân trong. Bia maùt laïnh. OÂng noùi cho haén bieát nôi haén seõ veà coâng taùc. Ñoù chính laø moät xí nghieäp khi coøn laøm baùo haén ñaõ theo doõi, ñaõ xuoáng coâng taùc, laáy tin vieát baøò

 - Anh seõ laøm thi ñuaï ôû ñaáy coù moät anh thi ñua roài, nhöng anh naøy khoâng laøm ñöôïc.

 aên xong, oâng ruû haén ñi baùch boä. Heø phoá buoåi tröa vaéng vaø laïnh. Ñoù laø moät phoá ñeïp nhaát P. OÂng noùi veà nhaø maùy cô khí maø oâng theo doõi chaët cheõ vaø laø moät ngoïn côø thi ñua trong caû nöôùc maø haén cuõng raát am hieåuï Hai ngöôøi oân laïi kyû nieäm moät buoåi ñi taém bieån. OÂng môøi nhöõng ngöoøi phaù kyû luïc trong caùc ñôït thao dieãn kyõ thuaät ñi nghæ maùt. Haén cuõng coù maët trong buoåi gaëp maët aáy cuûa ñoàng chí bí thö thaønh uyû. Öôùc gì trôû laïi ngaøy aáî Öôùc gì oâng laïi veà ñaây laøm bí thöï Haén laïi nghó: Giaù caùc oâng coâng an qua ñaây nhìn haén vaø oâng Hoaøng ñang soâi noåi troø chuyeän. Ñeå caùc oâng aáy hieåu raèng: Haén khoâng cheát. Khoâng phaûi ai cuõng nhö caùc oâng aáî Vaãn coøn nhöõng ngöôøi toát cöùu haén.

 Buoåi toái hoâm aáy haén keå laïi cho Ngoïc nghe taát caû. Naøng raát phaán khôûi vì haén seõ ñöôïc ñi laøm trong moät ngaøy gaàn ñaâî Chaúng theå naøo coù ñöôïc ngaøy xöa nöõa, nhöng nhö theá ñaõ laø ñoåi ñôøi roàò Laïi ñöôïc ñi laøm. Coù löông ñeàu ñaën. Duø ít oûi nhöng oån ñònh. Vaø quan troïng hôn, ñi laøm, laïi laø caùn boä coâng nhaân vieân Nhaø nöôùc. Khoâi phuïc ñöôïc moät phaàn veà maët chính trò. Cho haén. Cho naøng. Vaø nhaát laø cho luõ treû. Naøng xuùc ñoäng, noùi vôùi haén, nhö ngöôøi coù loãi:

 - Taïi em. Em naëng soá laém. Anh laáy em, khoå laâî

 - Nhöng anh coù quyù nhaân phuø trôï.

 Hai vôï choàng ngoài noùi chuyeän ñeán khuyaï Nguû sao ñöôïc khi moät töông lai khaùc ñang ñeán giuùp mình vôïi bôùt khoå ñauï Giuùp mình soáng vôùi moät nieàm hy voïng. Giuùp mình ngoi leân ñöôïc khoûi ñaùy, noù nhö caùi hoá phaân saàu maø Saùng ñaõ nguïp laën.

 Haén coøn muoán thöùc ñeå chôø giaø Ñoâ veà. Taét ñaøi roàò Luõ treû ñaõ naèm trong maøn, truøm chaên. Caùi naém ñaám cöûa baèng söù kheõ xoaî Giaø Ñoâ böôùc vaøoï Haén gaät gaät khe kheõ:

 - Cuï ngoài ñaâî

 Ngoïc veà maøn. Giaø Ñoâ caûm thaáy hoâm nay coù gì khaùc. Haén roùt nöôùc, gheù saùt giaø, thì thaøo:

 - Maáy hoâm nay, cuï laøm gì?

 Giaø traû lôøi ngay, khoâng suy nghó:

 - AØ! Nhuøng nhaèng.

 Roõ raøng caâu traû lôøi naøy giaø ñaõ nghó saün töø laâu roàò

 Haén thaáy ngöôøi giaø boác leân moät muøi naèng naëng. Nhö muøi thiuï Laïi nhö muøi ñoáng raùc ngoaøi ñöôøng chöa kòp xuùc leân xeï..

 - Coù nöôùc noùng. Giaø coù röûa raùy khoâng? Giaø laéc ñaàuï Haén keùo giaø ñöùng leân vaø caàm phích cuøng giaø xuoáng nhaø. Hai ngöôøi ñi raát kheõ. Haén pha nöôùc (raát kheõ). Giaø côûi aùo boâng vaø kheõ khaøng vôùt nöôùc noùng leân maët, leân taî..  Haén bieát giaø thoaûi maùi vaø deã chòuï Haén daønh cho giaø moät baát ngôø nöõa khi ñaõ leân buoàng: Hai khuùc saén luoäc ñuùng quy trình ôû trong aáy, khi toaùn ñi laøm chuû nhaät ñöôïc boài döôõng. Boùc voû, ñun soâi, chaét nöôùc, raéc muoái leân ñeå aâm æ moät luùc. Mieáng saén ñaäm ñaø, chæ toäi hôi nguoäò Giaø aên. Khoâng töø choái nhö moïi hoâm. Ñoù laø laàn duy nhaát giaø aên khi veà nhaø haén buoåi toáò Giaø caûm thaáy haén coù ñieàu gì vuò Haén nhìn giaø, khe kheõ:

 - Troâng cuï gaày ñaáî

 Giaø gaät guø:

 - Gaày laø phaûi thoâò

 Coù leõ chæ giaø môùi bieát giaø ñaõ soáng nhö theá naøo, aên nhöõng gì. Caùi caëp loàng giaø mang ñi coù ñöôïc duøng ñeán haøng ngaøy khoâng.  Giaø ñi naèm, khoâng maéc maøn nhö moïi toáò

 Khi haén chôïp ñöôïc moät luùc maø haén töôûng nhö ñaõ laâu laém roài, coù tieáng ñaäp cöûa vaø tieáng goïi to nhö ra leänh:

  - Môû cöûa nheù! Kieåm tra hoä khaåu ñaây

 Ñoù laø ñieàu haén vaãn chôø ñôïò Vaø haén ñaõ chuaån bò saün caâu traû lôøò  Haén baät ñieän, môû cöûaï Anh hoä tòch ñi cuøng oâng toå tröôûng daân phoá (nguyeân taéc noù phaûi nhö vaäy). Ñeâm hoâm ñaäp cöûa vaøo nhaø ngöôøi ta ñaùnh thöûc caû nhaø ngöôøi ta ñang nguû phaûi daäy ñeå ñeám töøng ngöôøi maø sao hoï khoâng thaáy phieàn phöùc, baát tieän nhæ? Coù leõ chaúng ai muoán, nhöng bieát laøm saoï Ñaây laø coâng vieäc caàn thieát, laøm vì caùch maïng, caùi khoå taâm giaûm ñi ñöôïc chín chín phaàn traêm. Coâng taùc an ninh laø moät maët traän soáng coøn, aâm thaàm laëng leõ phaûi chòu khoù vaø chòu khoå nöõa
ï 
 Nhöõng nhaø ñöông cuïc ñöùng chöù khoâng ngoàò Hoï ñeám:

 - Ai kia

 Caùi nhìn höôùng vaøo luøm chaên ôû goùc nhaø, goùc trong cuøng caïnh choã thaèng Hieäp.

 Caùi chaên luøng nhuøng coï quaäy vaø moät ngöôøi ngoài nhoûm daäî Giaø Ñoâ raâu daøi, toùc xoaõ, daên deo, sôï seät, maét nheo nheo vì choùi aùnh ñeøn.

 Ngöôøi ta nhìn vaøo haén. Ngoïc cuõng ñaõ ngoài daäî Naøng coá chænh ñoán y phöïc, vuoát toùc tai cho ñôõ buø xuø, böôùc ra:.

 Daï thöa caùc anh, ñaây laø baïn nhaø toâi aï.

 - Coù ñaêng kyù taïm truù khoâng?

 - Daï, chöa aï.

 Im laëng. Ngöôøi hoä tòch gaät guø:

 - Ñöa soå hoä khaåu ñaâî

 Ngoïc tìm quyeån soå ghi hoä khaåu, phaùt minh cuûa oâng Thöông öôûng thôøi Chieán Quoác maø baây giôø toaøn nhaân loaïi ñeàu hoïc, nhöng thaät ñaùng buoàn cho Thöông öôûng, chính oâng ta ñaõ cheát vì phaùt minh aáy cuûa mình.

 - Coøn moät chaùu nöõa ñaâu

 - Daï, thöa anh chaùu veà queâ aï.

 - Coù baùo taïm vaéng khoâng

 - Thöa anh chaùu beù veà vôùi oâng baø chaùu aï.

 - Töùc laø khoâng baùo taïm vaéng chöù gì?

 Haén im laëng. Ngoïc im laëng.

 - Baùc khaùch coù giaáy tôø gì khoâng?

 Giaø Ñoâ haát haún chieác chaên boâng raï Giaø tìm trong ñoáng buøng nhuøng chaên maøn, aùo, tuùi, laáy ra moät tôø giaáî Ñoù laø tôø leänh thaï  Anh hoä tòch xem raát laâuï Laät maët tröôùc, maët sau tôø leänh tha nhö coù söï gì giaû maïo vaø noùi moät caùch bí hieåm vaø haêm doaï:

 - Mai, anh chò vaø baùc leân doàn nhaän soå hoä tòch, nhaän giaáî

 Roài ñi raï Haén nghe xem hoï coù goõ cöûa nhaø ai, vaøo nhaø ai nöõa khoâng. Taát caû im laëng. Ngöôøi ta chæ kieåm tra nhaø haén. Luõ treû ngoài trong maøn ñaõ laên xuoáng chieáu, keùo chaên truøm kín ñaàuï Giaø Ñoâ ra baøn ñònh noùi chuyeän gì ñoù. Haén baûo:

 - Thoâi, muoän roàò Anh em mình ñi nguû ñò Coù gì saùng mai baøn theâm.

 Moïi ngöôøi ñi naèm. Nhöng naøo ai nguû ñöôïc. Haén khoâng muoán baät ñieän khuyaï Rì raàm khuya khoâng coù lôïò

 Lo laéng. Suy nghó. Khoâng bieát ngöôøi ta coù thu soå hoä tòch khoâng? Coù giöõ giaáy tha cuûa giaø khoâng? Vaø ñieàu suy nghó nöõa laø: Bao nhieâu nhaø, chæ kieåm tra moãi nhaø haén. Vì nhaø haén laø nhaø troïng ñieåm, ngöôøi ta vaãn theo doõi, bieát nhöõng ai ñeán vôùi haén. Bieát caû giaø Ñoâ veà raát khuya vaø ra ñi töø luùc coøn toái ñaát.

 Giaø Ñoâ töï nhaän heát veà phaàn mình. Giaø cho raèng chæ do giaø haén môùi bò loâi thoâò Nhöng haén nghó khaùc. Haén bieát vuï kieåm tra, thu soå hoä tòch naøy coù dmh daùng ñeán vieäc oâng Hoaøng ñaõ laøm vaø ñang laøm cho haén. Ñieàu haén ñoaùn khaù chính xaùc. Caøng veà sau thôøi gian caøng chöùng toû ñieàu aáî Nhöõng ñôn töø haén göûi ñi, neáu coù hoài aâm ñeán P, ngöôøi ta laïi toå chöùc kieåm tra hoä khaåu ngay sau ñoù. Ngoïc cuõng nghó nhö haén. Vôùi baûn naêng cuûa nhöõng con thuù bò saên ñuoåi, hoï hieåu ñöôïc caùi ngoân ngöõ cuûa nhöõng haønh ñoäng ngöôøi ta laøm vôùi hoï. Giaø Ñoâ nghæ ñi laøm saùng hoâm sauï Ngoïc chaàn mì, hoaø nöôùc maém giaám ôùt caû nhaø aên. Moät böõa saùng ñaëc bieät sang troïng daõi giaø. Haén eùp giaø aên hai baùt. Giaø ñoùò

 AÊn xong, giaø môøi Ngoïc ngoài xuoáng ñeå giaø noùi chuyeän. Giaø nhìn nhìn ñaêm ñaêm vaøo moät ñieåm naøo ñoù ôû maët baøn, nhöõng raõnh saâu phía ñuoâi maét xoeø hình nan quaït. Giaø noùi chaäm raõi, nghieâm trang:

 - Hoaøn caûnh toâi coù khoù khaùn, ñöôïc coâ chuù giuùp ñôõ khoâng bieát laáy gì caâm ôn cho ñöôïc. Toâi cuõng chæ ñònh nhôø coâ chuù daêm ba ngaøî Nhöng hoaù ra laâu, cuõng gaàn hai tuaàn roàò Coâ chuù quaù toát vôùi toâò Toâi cuõng bieát chaúng theå naøo ôû ñaây laâu ñöôïc. Chæ taïm thoâò Taïm theá laø quaù roàò Nhaø cöûa coâ chuù chæ coù maáy böôùc chaân, rieâng gia ñình ôû ñaõ chaät. Laïi coøn toâi nöõaï Caùc chaùu moãi ngaøy moät lôùn. Phaûi coù choã cho chuùng sinh hoaït, hoïc haønh. Theá roài xaûy ra caùi chuyeän hoâm quaï Toâi thaät aân haän, nghó mình laïm duïng loøng toát coâ chuù... 

 Ñuùng nhö giaø noùò Haén phaûi coá gaéng raát nhieàu trong vieäc thu xeáp cho giaø ôû ñaâî Duø giaø chæ ôû nhaø haén coù boán naêm tieáng ñoàng hoà moät ngaøy ñeâm. Duø giaø ñaõ xeáp goïn gaøng caùc thöù vaøo goùc nhaø. Duø giaø ñi veà laúng laëng nhö moät caùi boùng. Duø giaø ñaõ haïn cheá ñeán möùc thaáp nhaát moïi nhu caàu: Töø cheùn nöôùc uoáng, ñieáu thuoác laøo (giaø ñaõ cai thuoác) hoaëc quaû chuoái haén phaàn giaø, giaø cuõng kieân quyeát töø choáò Cuoäc soáng thaät gheâ gôùm. Khoâng ai coù theå nghó ñöôïc ñeán aò Khoâng ai coù theå môû taám loøng mình ra vôùi ngöôøi khaùc ñöôïc.

 - Hoâm nay, xin pheùp coâ chuù toâi ñò Noùi thaät vôùi coâ chuù, toâi cuõng chöa coù choã naøoï Nhöng chaúng leõ cöù ôû ñaây maõò Khoâng coù choã thì roài cuõng phaûi coù choã chöù.

 Roõ raøng giaø raát quyeát taâm. Giaø baên khoaên:

 - Lieäu hoï coù thu hoä tòch, thu giaáy khoâng nhæ?

 Giaø noùi nhö vaäy ñeå chia seû traùch nhieäm ñoù thoâò Taát nhieân laø phieàn phöùc, nhöng seõ nhaän laïi ñöôïc soå, ñöôïc giaáî Coù ñieàu phaûi leã pheùp, toû ra bieát thaân, bieát phaän, bieát khuyeát ñieåm, thieáu soùt cuûa mình. Ñöøng bao giôø khieâu khích nhöõng aùo vaøng. Haén dò öùng vôùi maøu quaàn aùo aáy, nhöng chöa bao giôø haén coi nhöõng ngöôøi maëc quaàn aùo vaøng laø thuû phaïm gaây ra moïi ñau khoå cho haén. Hoaëc cho giaø Ñoä Hoï chæ laø nhöõng ngöôøi thöøa haønh. Nhöõng ngöôøi bò sai phaùi laøm vieäc naøy, vieäc noï. Ngay caû nhöõng ngöôøi nhö oâng Laâm, traïi QN, oâng thieáu taù chaùnh giaùm thò VQ maø giaø Ñoâ baûo ñaõ ñöôïc leân cuïc phoù. Chaúng qua maøu aáy gaén quaù chaët vôùi chuoãi ngaøy suùc vaät cuûa haén, neân haén sôï maø thoâò

 Giaø Ñoâ chaøo Ngoïc khi naøng xaùch xe ñi laøm. Giaø oâm thaèng Döông. Ñeán hoâm nay thaèng Döông môùi bieát giaø vaãn nguû ôû nhaø noù. Caùi oâng coù boä raâu daøi maø noù raát muoán ñöôïc sôû vaøoï Giôø thì noù thoaûi maùi sôø. Noù chaúng ngöûi thaáy muøi chua töø ngöôøi giaø, töø quaàn aùo, raâu toùc giaø boác ra (Ngoïc laø ngöôøi cöïc nhaïy, nhieàu laàn lôïm gioïng vì caùi muøi coáng raõnh aáî Naøng chæ laëng leõ laáy daàu xoa leân muõi). Noù vuoát raâu giaø töø caèm, nheø nheï xuoáng choûm raâu döôùi ngöïc. Giaø naém baøn tay beù xinh cuûa noù. Giaø thôm noù. Laïi caùi muøi cuûa treû thôï Caùi muøi cuoäc soáng ven Ñòa Trung Haûò Maét giaø ñaãm leä. Thaáy giaø khoùc, thaèng beù sôï haõi ruït tay laïò Giaø vuït ñöùng leân, khoaùc bò boïc, chaên, chieáu, tuùi:

 - Thoâi, toâi ñi!

 Haén theo giaø xuoáng thang:

 - Thænh thoaûng cuï laïi nheù, thaät ñaáî