Nhöõng yù nghó bi quan nhaát roài cuõng qua ñi. Haén töø bieät cha meï ra phoá vôùi quyeát taâm cuûa moät ngöôøi lính xoâng vaøo cuoäc chieán ñaáu môùi. Haén töï nhuû: Taát caû ñaõ qua roài. Naêm naêm tuø ñaõ qua roài. Noãi ñaéng cay cuûa Ngoïc ñaõ qua roài. Nhöõng lo nghó xoùt xa ñau ñôùn cuûa boá meï cuõng qua roài. Caû chuyeän thaèng Hieäp ñaùnh gaãy raêng thaèng beù thoân Noäi cuõng qua roài. Cuoäc soáng ôû phía tröôùc. Doái vôùi haén phía tröôùc laø gì nhæ Chaéc chaén nhaát phía tröôùc cuûa haén laø boán ñöùa con. Laø thaèng Hieäp ñaõ thaønh moät thieáu nieân. Laø con Thöông chòu thöông chòu khoù. Laø con Nguyeät quaàn phíp vaù tung taêng ñeán tröôøng. Laø beù Döông naèm trong loøng haén hoûi haén: "Boá ôi! Sao boá ñi laâu theá, Boá giaø chöa, haû boá". Vaø coøn daën ñi daën laïi "Boá meï baét gaø ra cho con nheù". Chính vì boán ñöùa con maø haén khoâng theå luøi böôùc. Phaûi tìm moïi caùch khoâi phuïc coâng lyù. Phía tröôùc cuûa haén laø laøm sao ñeàn ñaùp ñöôïc coâng ôn cha meï. oâng Chaân ñaõ baûo haén, khi haén trôû ra phoá. - Boá meï chaúng mong gì hôn laø con chaùu khoûe maïnh, bình an. Con veà laø boá meï maõn nguyeän roài. Con ngöôøi ta traùnh khoâng khoûi soá. Boá meï ñöôïc nhö theá naøy laø quyù laém. Caûm ôn trôøi phaät toå tieân. Ngöôøi ta coøn oâng, maát baø. Coøn baø, maát oâng. Ñöôïc song toaøn hieám laém. Tuy tuoåi cao, nhöng giôøi coøn ñeå cho khoûe maïnh, kinh teá chöa phaûi nhôø ñeán con caùi. Caùc cuï ñeå laïi cho maûnh vöôøn, coøn goï gaüng soáng ñöôïc. Hôn ngöôøi roài. Bom ñaïn Phaùp, Myõ, gia ñình ta nguyeân veïn. Theá laø phuùc caû maû daøy. Con ra ngoaøi aáy coá gaéng cuøng vôùi meï Ngoïc baøn caùch laøm aên. Meï noù toát thaät ñaáy. Coù gian khoå môùi thaáy ñöôïc. Laøm daâu, laøm vôï nhö noù hieám ñaáy. Phía tröôùc cuûa haén laø phaûi gaëp ñöôïc oâng Traàn, caùc oâng thöôøng vuï. Phaûi ñoøi ñöôïc baûn thaûo. Phaûi tìm moïi caùch ñoøi laïi cuoäc soáng ñaõ bò töôùc ñoaït. Trôû veà P treân chieác xe oâ-toâ khaùch hoâm tröôùc, hoâm sau haén saép xeáp giaáy tôø ra ñoàn coâng an ñaêng kyù hoä khaåu. Haén xem laïi tôø leänh tha maø coâ trung só ôû toång traïi V.Q ñaõ ñöa cho haén. Coù hai ñieàu haén nhôù: - Tha haén veà ñòa phöông haén ôû tröôùc (thaønh phoá P). - Haén ñöôïc tha vì caûi taïo toát. Ñieàu thöù nhaát laø voâ cuøng quan troïng. Ngöôøi ta coù theå tha haén veà nguyeân quaùn, nghóa laø veà queâ, nghóa laø haén khoâng theå ñaêng kyù hoä khaåu ôû thaønh phoá, nghóa laø khoâng soå muøn, khoâng soå gaïo. Nghóa laø haén phaûi ôû chui vôùi Ngoïc, vôùi caùc con haén. Ñieàu thöù hai mang tính chaát thuû tuïc neáu khoâng noùi laø haøi höôùc. Ai ñöôïc veà maø khoâng caûi taïo toát. Ngaøy haén trôû laïi 75, neáu ñöôïc tha thì cuõng ñaõ caûi taïo toát töø ngaøy aáy roài. Veà chöõ caûi taïo naøy, Daàn laùi xe keïp cheát ngöôøi ñaõ coù yù kieán nghe cuõng coù lyù: "Caûi taïo laø thay ñoåi baûn chaát. Nhöõng ngöôøi baûn chaát toát vaøo ñaây seõ ñöôïc xaáu ñi. Coù ñuùng khoâng naøo? " Haén suy nghó: Sao ngöôøi ta laïi tha haén nhæ. Haén vaãn laøm ñôn keâu oan. Haén vaãn khoâng chòu nhaän nhöõng gì ngöôøi ta muoán haén nhaän. Ngöôøi ta coù theå keùo daøi thôøi haïn ñi tuø cuûa haén. Laøm gì ñöôïc? Coù theå hoï vaãn coøn moät chuùt löông taâm, moät chuùt loøng traéc aån. Coù theå coù ngöôøi naøo thaáy naêm naêm oâng ta soáng vôùi vôï con ñaõ laø laâu, neân söïc nhôù ra naêm naêm tuø cuûa haén cuõng laø quaù laâu roài so vôùi caùi toäi chuû quan, töï kieâu töï ñaïi, vieát nhieàu, khoâng muoán vaøo Ñaûng cuûa haén. Keå ra naêm naêm cuõng laø laâu chöù. Quaù nöûa cuoäc tröôøng kyø choáng Phaùp coøn gì. Haún phaûi coù yù kieán oâng Traàn. Chaéc oâng Traàn trong moät cuoäc hoïp naøo ñoù ñaõ cöôøi baûo boïn oâng Quaûng, oâng Lan: - Thaèng Tuaán tuø theá cuõng ñuû roài ñaáy. Caùc caäu lieäu laøm thuû tuïc cho noù ra ñi. Theá laø haén ñöôïc tha. Ñöôïc veà, ñöôïc thoaùt khoûi tuø toäi. Haén noäp giaáy tôø ôû ñoàn maø lo. Nhieàu ngöôøi ñi tuø veà khoâng ñöôïc ñaêng kyù hoä khaåu ñaáy. Duø leänh tha coù ghi roõ. Ngöôøi ta nhaän giaáy, nhaän soå hoä khaåu vaø baét haén laøm ñôn höùa seõ nghieâm chænh chaáp haønh chính saùch söûa chöõa khuyeát ñieåm... Haén laøm ñôn. Ngöôøi ta baûo haén chôø. Haén chôø. Ñoù laø thôøi gian nhieàu baïn beø ñeán thaêm haén. Hoï ñaõ bieát haén veà. Ngöôøi ta ñeán thaêm haén cho phaûi daïo. Ñeå coù theå noùi vôùi ngöôøi khaùc: "Tuaán veà roài, bieát chöa. Mình môùi ñeán thaøm xong " Caâu aáy coù nghóa: Mình laø ngöôøi trung thöïc. Khoâng sôï haõi. Thuûy chung nhö nhaát. Haén bieát vaäy vì nhöõng ngöôøi ñoù chæ ñeán thaêm haén coù moät laàn thoâi. Roài bieät taêm. Caùi maùu só cuûa anh em vaên ngheä voán raát naëng. Tieáp nhöõng ngöôøi baïn cuõ haén nghi nghi hoaëc hoaëc. Ai cuõng coù theå laø ñaëc tình cuûa coâng an. Ñaëc tình laø chöõ haén hoïc ñöôïc ôû trong tuø. Ñoù laø coäng taùc vieân (laâu daøi hay moät vuï vieäc cuï theå) cuûa coâng an. Haén nghi coù cô sôû. Haén vaán khoâng hieåu vì sao caùc oâng coâng an ñeán khaùm nhaø haén laïi thoâng thaïo nhö vaäy. Vaøo nhaø laø keùo ngay caùi hoøm ñöïng saùch. Maõi sau naøy môùi bieát coûng an coù boä phaân kyõ thuaät, chuyeân môû khoùa troäm, haén nghó: Cuõng coù theå coâng an ñaõ môû khoùa vaøo nhaø haén nhieàu laàn khi haén ñi vaéng. Trong nhöõng ngaøy chôø ñôïi hoä khaåu, haén vaø Bình tha hoà troø chuyeän cuøng nhau. Ñoù laø hai ngöôøi baïn hieåu nhau, hieåu töøng chaân tô keõ toùc, ñeán töøng caùi xaáu cuûa nhau, coù theå noùi heát moïi chuyeän cuøng nhau nhö noùi vôùi chính mình. Vaø duø coù phaûi xa nhau bao laâu, khi gaëp laïi, hoï vaãn coù theå noùi chuyeän vôùi nhau veà taát caû, nhö chæ môùi chia tay nhau hoâm tröôùc vaø tieáp tuïc caâu chuyeän dôû dang. Giôø ñeán löôït Bình keå veà nhöõng ngaøy Bình soáng xa haén. Noãi nhôù haén moãi khi heo may veà. - Nhöõng ngaøy aáy tao sôø thaáy kyû nieäm. Theøm ñöôïc keùo maøy ra moät quaùn caø-pheâ. Uoáng vaø im laëng nghe heo may. Theá thoâi. Nhöõng luùc aáy tao caøng thaáy thieáu maøy. Haén cuõng ñaõ bieát tình caûnh cuûa Bình khi haén bò baét qua nhöõng thoâng tin vaén taét vaøo traïi vaø nhöõng caâu chnyeän baäp boõm Bình noùi maáy hoâm tröôùc ñaây. Nhöng haén khoâng ngôø ngöôøi ta laøm gheâ gôùm theá. Bmh bò goïi hoûi, caên vaën. Haún roài. Ngöôøi ta noùi vôùi Bình raát ñuùng: - Hai anh laø moät maø laïi. Coù ñieàu gì caùc anh khoâng noùi vôùi nhau. Ngöôøi
ta hoûi Bình veà baøi thô choáng
thueá noâng nghieäp cuûa haén. Bmh caû
quyeát khoâng coù baøi thô naøo
nhö vaäy. Ñeán khi caùc oâng coâng
an ñöa ra nhöõng baèng chöùng
cuï theå, thì Bình ngôù ngöôøi
vì ñoù laø moät baøi nhaïi
thô Chinh phuï ngaâm cuûa Yeân Thao. Haén
ñoïc. Ñeå cöôøi. (Con ngöôøi
ta cuõng caàn cöôøi chöù).
Thuôû trôøi ñaát noåi côn thueá maùHaén cöôøi: - Ñuùng! Ñuùng. Trong aáy hoï cuõng hoûi tao veà baøi thô aáy. Tao noùi roõ ñaàu ñuoâi vaø khaúng ñònh, neáu baøi thô coù noùi veà thueá thì ñoù laø thueá cheá ñoä cuõ vì coù caâu Troáng ngoaøi ñình lung lay boùng nguyeät. Cheá ñoä ta khoâng coù troáng thuùc thueá. Haén chaúng theå naøo noùi ñöôïc vôùi caùc oâng aáy veà taøi nhaïi thô cuûa Yeân Thao, laø ngöôøi haén khoâng quen maø chæ nghe Vuõ Maïc noùi laïi. Haén baûo Bình: Trong aáy hoï hoûi tao raát nhieàu veà maøy. - Hoï hoûi nhöõng gì? - Khoâng chòu reøn luyeän, laäp tröôøng tieåu tö saûn baáp beânh. Coi thöôøng ñaûng vieân. Töï kieâu töï ñaïi. Töï do voâ toå chöùc. Nhöng hoûi nhieàu nhaát laø truyeän Ngöôøi cheát khoâng coâ ñoäc cuûa maøy. Bình cöôøi nhaït. Anh laïi caûm thaáy mình rôi vaøo moät troø ngu ngoác. Ñoù laø truyeän ñaït tôùi giaù trò nhaân baûn cao cuûa anh. Vaø ngöôøi baïn bao giôø cuõng khaét khe vôùi nhöõng gì anh vieát laø haén cuõng ñaùnh giaù noù cao. Truyeän vieát veà moät ngöôøi bò beänh ung thö, bieát roõ thôøi haïn soáng coøn laïi cuûa mình. Trong nhöõng ngaøy cuoái cuøng aáy anh ta soáng nhö theá naøo vôùi nhöõng ngöôøi chung quanh, keû xaáu ngöôøi toát, ngöôøi anh yeâu, ngöôøi anh gheùt. Truyeän chöa in. Khoâng hieåu sao hoï cuõng bieát vaø hoûi anh döõ theá. Goïi hoûi Bình laø moät vieäc. Hoï coøn cöû haøng ñoaøn trinh saùt theo Bình khoâng rôøi. Ñoù laø ñieàu ñeán baây giôø haén môùi bieát. Haén troøn maét, nhôù laïi caâu noùi cuûa Vuõ Löôïng veà ñieàu gì cuõng coù theå xaûy ra, keå caû coù moät oâng trôøi goõ cöûa ñi vaøo nhaø mình uoáng cheø. Bình baøng hoaøng khi bieát mình coù "ñuoâi ". Ñeán luùc aáy anh môùi thöïc söï hieåu ñieàu baïn anh ñang chòu laø söï maát töï do. Anh nhö ngöûi thaáy caùi muøi cuûa nhaø tuø. Anh baét ñaàu bieát anh bò theo doõi vaâo moät buoåi chieàu thöù baûy, khi ñeøo Thao veà moät laøng ngoaïi thaønh thaêm hai ñöùa con trai sô taùn ôû nhaø chuù em. Anh ñang maûi mieát ñaïp, Thao ngoài ôû pooùcbaga boãng baáu vaøo tay anh, noùi kheõ: - Hình nhö ñang coù ai theo doõi chuùng mình. Ñoù laø ñoøn ñaùnh ngang ñaàu. Laø ñaát suït nôi mình ñöùng. Laø cuoäc ñôøi boãng nhieân khoâng coøn laø cuoäc ñôøi nöõa. Trôøi ñaát ñaûo loän. Cuoäc soáng duø sao cuõng laø cuoäc soáng. Vaãn coù trôøi. Coù gioù. Coù maây. Coù caùnh ñoàng, coù ñöôøng phoá. Coù luùc giaän vôï. Coù luùc noâ ñuøa vôùi caùc con. Vaø vieát. Nay saép maát taát caû. Khoâng. aên baùnh naép haàm, aên ngoâ bung cuõng ñöôïc. Soáng vôùi söï giaû doái cuõng ñöôïc. Nhöng ñöøng bò vaøo tuø. Bôûi vì coøn soáng coøn hy voïng. Bò baét laø cheát. Cheát caû chuùt hy voïng cuoái cuøng. Cuoäc soáng vôùi bao vaát vaû khoù khaên lo laéng, nhieàu luùc ñeán muï mò ñi cuûa anh coù theå bò töôùc ñoaït baát kyø luùc naøo. Giôø ñaây anh tính töøng ngaøy, nhö ngöôøi ung thö trong Ngöôøi cheát khoâng coâ ñoäc. Nghe vôï baùo tin coù ngöôøi theo, anh thaáy troáng roãng ôû ngöïc. Caûm giaùc aáy anh ñaõ thaáy moät laàn vaøo buoåi saùng thöù saùu hoïp cô quan, nghe Phan Laâm noùi: Teân Tuaán ñaõ bò baét - Em ñeå yù laâu roài. Hai ñöùa. Gioïng Thao run run: - Cöù thaáy hoï ñi caùch mình moät quaõng. Mình ñaïp nhanh, hoï ñaïp nhanh. Mình ñaïp chaäm, hoï ñaïp chaäm. Ñöøng. ñöøng quay laïi. Cöù theá. Keä em. Thao aùp haún vaøo löng anh maø noùi. Anh nghe roõ töøng tieáng, duø gioù muøa ñoâng baøc aøo aøo qua tai. Anh soâi leân vì sôï haõi, tuyeät voïng. Vaø coù caûm giaùc cuûa moät con thuù bò nhoát trong chuoàng loàng loän nhöng khoâng sao thoaùt ñöôïc. Thì ra hoï coù toaøn quyeàn laøm nhöõng vieäc hoï thích. Hoï huy ñoäng caû guoàng maùy khoång Ioà ñeå haïi mình. Ñaïp xe ñi, anh cöù thaáy vöông vöôùng ôû phía löng. Dinh dính ôû gaùy. Moät caûm giaùc laïnh ôû phía sau. Laïnh. Vaø baån. Vaø dính. Anh thôû daøi. Cuoäc ñôøi ñeán theá laø heát. Leõ ra mình phaûi bieát tröôùc. Mình chuû quan nhö thaøng Tuaán chuû quan. Cöù nghó raèng mình hoaøn toaøn voâ toäi thì khoâng bò baét. Leõ ra phaûi bieát ngöôøi ta coù theå baét mình baát cöù luùc naøo. Anh ñieân leân ñaïp nhö ngöôøi maát trí. Thao keâu kheõ: - Anh laøm gì theá? Chaäm thoâi! Thao bieát choàng ñang nghó gì. Thao bieát Bình ñang soâi suïc. - Hoï cuõng ñaïp nhanh. Hoaøn toaøn ñuùng roài. Bình ñoät ngoät phanh xe, baûo vôï: - Ñaùi Anh ñöa xe cho Thao giöõ, böôùc nhöõng böôùc thong thaû vaø ñöa maét nhìn raát nhanh veà phía sau. Caùch choã anh ñöùng khoaûng naêm möôi meùt coù hai ngöôøi vöøa döøng xe ñang laøm ra veû thaûn nhieân giô tay chæ troû veà phía laøng xa... Anh baät dieâm chaâm moät ñieáu Tröôøng Sôn. Thöù thuoác naøy ñaéng ngaét vaø anh cuõng chaúng theøm thuoác, nhöng anh caàn keùo daøi thôøi gian ñeå xem nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh kia dieãn nhöõng troø gì, dieãn bao laâu nöõa. Anh thaáy hoï vaãn ñöùng muùa chaân muùa tay nhö ñang tranh luaän soâi noåi laém. Anh löõng thöõng xuoáng bôø ruoäng vaø ñi möôi böôùc. Anh laøm caùi vieäc tieåu tieän. Tieåu tieän thaät. Thong thaû anh quay trôû laïi Luùc naøy tha hoà nhìn. Hai ngöôøi, aùo boâng xanh caû. Moät quaàn xanh coâng nhaân. Moät quaàn maøu saùng. Xa quaù. Vaû laïi ñaõ chieàu taø. neân anh khoâng nhìn thaáy maët hoï, nhöng troâng daùng ngöôøi anh bieát hoï coøn treû. Hoï ñang chuïm ñaàu laïi. Cuõng huùt thuoác laù. Hình nhö hoï chuaån bò leân xe vì thaáy anh ñaõ naém vaøo ghi-ñoâng vaø gheách moät chaân qua yeân. Ñuùng luùc aáy, anh baûo Thao: Em ñi giaûi ñi. Thao hieåu yù anh. Thao ñi. Ñi xa hôn Bình. Tìm choã khuaát. Bình ñöùng treân veä ñöôøng laøm ra veû bình thaûn. Anh quay nhìn töù phía cho coù veû voâ tö, roài môùi nhìn phía sau. Hoï ñaõ leân xe ñaïp. Ñaïp ñöôïc maáy voøng moät ngöôøi xuoáng xe. Ngöôøi kia cuõng xuoáng. Hoï cuùi cuùi nhö kieåu loàng laïi caùi xích bò tuoät. Ñoù laø vôû dieãn cuûa hoï. Nghieäp vuï cuûa hoï. Ñuû quaù roài. Hieåu quaù roài. Khi Thao kheõ ngoài leân xe, anh ñaïp moät maïch. Khoâng theøm quay ñaàu laïi. Thao cuõng im laëng. Chæ moät laàn anh nghe Thao noùi: - Chuùng noù vaãn theo. Caùi caûm giaùc mình nhö moät con moài vaø hoï nhö nhöõng ngöôøi thôï saên ñeán vôùi anh luùc ñoù. Anh bieát anh chöa bò baét thoâi, chöù anh ñaõ bò maát töï do roài. Khoâng theå goïi laø töï do khi mình ñi ñaâu, laøm gì (keå caû ñi ñaùi), gaëp ai, troø chuyeän bao laâu cuõng coù ngöôøi quan saùt vaø ghi vaøo soå: "Ñoái töôïng P2 veà thaêm con. Khoâng ñi la caø caùc nhaø haøng xoùm. Nguû ôû nhaø... "Vì chaéc anh cuõng phaûi coù moät bí soá. Nhöng khoâng bieát hoï ñaët cho anh bí soá gì nhæ? P2 hay A18? Hay T5? Thaät laø moät troø chôi cheát ngöôøi. Vaø thaät buoàn laø mình laïi ôû trong voøng chôi ñoù. Vôï choàng anh daét xe vaøo caên nhaø quen thuoäc cuûa chuù em. Anh oâm hai ñöùa con trai vaø nghó ñeán nhöõng ñöùa con cuûa Tuaán. Nghó ñeán baïn anh luùc bò baét maø khoâng bieát tröôùc raèng seõ bò baét nhö anh. Töø nay caùi gì cuõng nhaéc anh nghó ñeán nhaø tuø, ñeán nhöõng hình phaït baïn anh ñaõ chòu vaø anh saép phaûi chòu. Anh uoáng traø vôùi chuù em maø khoâng bieát mình uoáng gì. Anh ñang nghó ñeán nhöõng caùi ñuoâi. Caån thaän thaät. Nhöõng hai caùi ñuoâi. Hai caùi ñuoâi hoâm nay cuõng coù maët ôû ñaây. ôû laøng naøy. Maø khoâng ai bieát. Vaäy laø hoï ñaõ theo anh laâu roài. Töø bao giôø nhæ? Mình ñaõ maát töï do töø laâu roài, nhöng vaãn cöù töôûng laø mình töï do. Mình vaãn voâ tö, vaãn cöù töôûng mình nhö nhöõng ngöôøi bình thöôøng khaùc. Ñöôïc laø ngöôøi bình thöôøng sung söôùng bieát bao. Anh ra saân, ñöùng nhìn trôøi ñeâm. Laøng queâ ban ñeâm thaät im aéng vaø buoàn teû. Môùi chaäp toái ñaõ chaúng thaáy tieáng ñoäng naøo. Ngoaøi tieáng choù suûa. Caû laøng khoâng ai bieát coù moät cuoäc saên ñuoåi cheát ngöôøi, moät troø chôi cheát ngöôøi cuõng eâm aû nhö theá naøy ñang xaûy ra ôû ñaây. Nhöõng ngöôøi daân queâ bao giôø cuõng chaát phaùc vaø ñôn giaûn. Anh theøm ñöôïc nhö hoï. Anh theøm ñaùnh ñoåi nhöõng hieåu bieát cuûa anh, caùi ñaàu cuûa anh laáy caùi ñaàu cuûa hoï. Anh theøm ñaùnh ñoåi soá phaän cuûa anh laáy soá phaän cuûa hoï. - Tao thaáy Ñoâng vaø Taây gaëp nhau. Boá tao noùi: Ngu si höôûng thaùi bình. Coøn Griboâieâñoâp coù vôû kòch Noãi khoå vì coù trí tueä. Tao ñaõ bao laàn caêm thuø caùi trí tueä ít oûi ngheøo naøn maø mình troùt coù. Giaù tao cöù ôû queâ caøy ruoäng thì sao bò baét. Haén taïm ngaét caâu chuyeän Bình keå. Bình cöôøi: - Vaø tröôùc ñaây chính chuùng mình ñaõ pheâ phaùn noäò dung tieâu cöïc caâu noùi cuûa caùc cuï. Noù mang caùi bi quan cuûa ngöôøi laøm noâ leä. Giôø ñaây chuùng mình laø chuû. Khoâng phaûi chæ laø chuû xaõ hoäi, chuû cheá ñoä. Coøn laøm chuû khoa hoïc, laøm chuû thieân nhieân vaø... Haén roáng leân cuøng vôùi Bình, nhö song ca: - Laøm chuû baûn thaân mình Caû hai ñöôïc moät traän cöôøi. Haén noùi nhöõng ñieàu ñaõ nghieàn ngaãm: - Chuùng ta quaù raønh vieäc pheâ phaùn. Chuùng ta vaïch nhöõng haïn cheá cuûa taát caø nhöõng ngöôøi, nhöõng cheá ñoä, nhöõng chuû nghóa ñi tröôùc chuùng ta vaø chæ coù chuùng ta môùi ñuùng. Chuùng ta ñöùng cao hôn hoï. Heâghen haïn cheá. Caùch maïng Phaùp haïn cheá. Hugo haïn cheá. Tolstoi haïn cheá. Nguyeãn Du haïn cheá. Haïn cheá bôûi nhaân sinh quan. Haïn cheá bôûi giai caáp. Bôûi trieát hoïc. Bôûi lòch söû. Bôûi thôøi ñaïi. Vaân vaân vaø vaân vaân. Chuùng ta laø chaân lyù. Chuùng ta cao hôn hoï moät ñaàu. Nhöng ngöôøi ta ñoïc Hngo. Ñoïc haøng theá kyû. Taát nhieân khoâng phaûi ai cuõng laø Hugo, cuõng laø Nguyeãn Du. Nhöng caùi ñieàu phaûi soi laïi mình thì khoâng laøm. Phaûi tìm xem taïi sao caùc nhaø vaên Vieät Nam vieát veà nhöõng ngöôøi ñang soáng, vieát veà ngöôøi ta maø ngöôøi ta laïi khoâng ñoïc, hoaëc ñoïc raát ít. Ngöôøi ta xoâ nhau tìm ñoïc moät oâng Sha kespeare ñaõ cheát töø ñôøi naøo beân Anh vieát veà nhöõng ngöôøi L maõ caùch ñaây haøng bao theá kyû? Ñoù laø caùi gì? Bình trôû laïi caâu chuyeän veà nhöõng caùi ñuoâi: Ñeâm aáy tao ñang ñöùng ôû saân moät mình, nhìn trôøi nhìn ñaát cho tónh trí thì moät boùng ñen ôû phía vöôøn böôùc ra. Tao giaät mình. Töôûng hoï ñeán. Töôûng hoï ñeán ñoïc leänh baét. Nhöng hoùa ra Thao. Thao vöøa ñi vöøa xem xeùt xung quanh nhaø. Tao nghó thöông Thao quaù. Maøy ñaõ bieát töø tröôùc tôùi nay tao chöa heà yeâu Thao. Thao chöa ñöôïc tao ñoái xöû moät laàn nhö maøy ñoái vôùi Ngoïc. Tao oâm laáy Thao ôû giöõa saân. Thao khoùc. Tao ñoaùn khoâng phaûi Thao khoùc vì sôï, maø khoùc vì ñöôïc tao thöông yeâu. Thao thì thaàm: - Anh ñöøng noùi gì vôùi chuù Tuïy (thaèng em tao) caû nheù. Tao ñaùp: - Taát nhieân roài. Ñoù laø ñeâm gheâ gôùm nhaát cuûa Bình. Coøn sau naøy anh cuõng daàn quen vôùi vieäc coù ñuoâi. Daàn quen vôùi yù nghó sôùm muoän mình cuõng bò baét. Anh hieåu raèng neáu Tuaán bò baét, thì anh cuõng coù ñuû tieâu chuaån ñeå bò baét. Tuaán coù toäi, anh cuõng coù ñuû soá toäi Tuaán maéc. Ai chaû coù luùc keâu ca maäu dòch. Ai chaû coù luùc keâu ñoän nhieàu ngoâ quaù. Nhaän xeùt caùc ñoàng chí ñaûng vieân coù thaät coøn laø nhöõng ngöôøi tieàn phong göông maãu khoâng laø baäy baï roài. Laïi coøn ñuïng ñeán bí thö nöõa. Ngöôøi bí thö bao giôø cuõng ñaïi dieïn cho moät ñaûng boä. Ñuïng ñeán bí thö Baùch laø ñuïng ñeán Ñaûng. Ai chaúng thaáy phaàn lôùn nhöõng saùng taùc hieän nay rôi vaøo coâng thöùc sô löôïc, minh hoïa moät chieàu. Ai cuõng muoán vieát hay hôn, nhöõg nhaân vaät vôùi nhöõng soá phaän, nhöõng keû thuø coù thöïc, nhöõng nhaân vaät vôùi chieàu saâu noäi taâm, chöù khoâng phaûi laø nhöõng ngöôøi phaùt ngoân chính saùch, hoaëc nhöõng ngöôøi löôøi chuyeån bieán. Nhöng khoâng ai noùi gì. Coøn mình thì cöù boâ boâ. Sau khi Thao phaùt hieän anh bò theo doõi chaët cheõ, khoâng rôøi nöûa böôùc, anh hieåu tai hoïa coù theå aäp xuoáng baát cöù luùc naøo. Caøng choaùng vaùng hôn trong tinh mô thöù hai, khi hai vôï choàng ñaïp xe veà thaønh phoá. Daäy sôùm. Ñoàng hoà baùo thöùc ñeå luùc hai giôø. Caû hai ñeàu môùi chôïp maét. Caû ñeâm traèn troïc suy nghó, sôï haõi vaø caêm phaãn. Kheõ khaøng ra khoûi chaên. Hai ñöùa con vaãn nguû. Ñaùnh raêng röûa maët. Pha moät aám traø. Nöôùc phích töø toái qua ngöoäi. Nhöng khoâng sao. Ñaõ thaønh thoùi quen. Cöù phaûi uoáng moät tyù vaøo buoåi saùng. Tuy cuõng ñaõ daäy. Nhìn caùc con ñang nguû maø quaën loøng. Ñöa tay nheï leân maù chuùng, aám söïc. Buïng nghó: "Neáu chöa bò baét thì heát hoïc kyø naøy phaûi ñöa chuùng veà phoá thoâi. Neáu mình bò baét thì vaãn phaûi ñeå chuùng ôû ñaây, moät mình Thao troâng sao noåi" Laïi nghó: "Khoâng bieát caù chìm coøn ôû ñaây khoâng? " Caû ngaøy hoâm qua chuû nhaät. Thao trong khi chôï buùa ñaõ ñeå yù, nhöng khoâng baét gaëp hoï. Hoï laën ôû ñaâu? Raát kyõ. Söông xuoáng. Xuyeân qua aùo boâng. Buoát vai. Traêng troøn vaø to cheânh cheách ñænh ñaàu. Hai vôï choàng ñaïp xe ñi aùo boâng, khaên bòt tai maø vaãn run. Caû laøng coøn nguû. Thanh bình quaù. Con ñöôøng truïc chaïy qua laøng, traêng saùng gaäp gheành. Khoâng moät ai. Ñi trong hun huùt. Sôùm theá naøy chaéc ñuoâi chaúng bieát. Hai vôï choàng khoâng noùi, nhöng cuøng chung moät caëp maét doø tìm. Hoang vaéng. Khoâng caû tieáng choù. Chæ coù söông vaø traêng ñoû cheânh cheách phía Taây. Tieáng Thao xuyùt xoa ôû ngay löng. Ñaõ qua moät choã ngoeïo vaø saép tôùí nôi hoïp chôï. Moät ngöôøi ñang ñi baùch boä trong aùnh traêng suoâng ôû giöõa ñöôøng. "Kia roài", Vôùi maãn caûm cuûa ngöôøi bò saên luøng, caû hai cuøng nghó nhö vaäy vaø cuøng baáu vaøo nhau thay lôøi noùi. Im laëng ñaïp xe ñi tôùi. Ngöôøi aáy vaãn ñi baùch boä, nhö khoâng quan taâm ñeán ai, nhö ñang mang trong loøng moät noãi phieàn muoän lôùn. Nhìn thaúng vaøo ngöôøi aáy töø xa. Luùc ñi ngang qua coá nhìn roõ maët. Ñoù laø töï nhieân thoâi. Ñeâm hoâm gaëp ngöôøi, ai chaúng coá nhìn cho roõ maët. Khoâng nhìn môùi laø khoâng töï nhieân. Ngöôøi aáy cuõng nhìn mình. Moät khuoân maët treû, bình thaûn nhaãn naïi treân ñoâi vai so laïi döôùi söông. Ñaõ vöôït qua ngöôøi aáy. Haún Thao nhìn roõ hôn. Hoï theo doõi mình gheâ quaù. Nhö moät ñoái töôïng cöïc kyø nguy hieåm. Moät con thuù lôùn. Bình khoâng ngôø boä maùy chuyeân chính maø anh voán kính troïng vaø laõng maïn hoùa qua nhöõng cuoán tieåu thuyeát phaûn giaùn laïi huy ñoäng ñeán möùc naøy ñeå thöïc hieän söï chuyeân chính vôùi anh. Chaéc Tuaán cuõng bò theo doõi chaët cheõ nhö vaäy maø khoâng bieát. Coù leõ nhö noù laïi hôn. ít nhaát noù vaãn ñöôïc soáng bình thöôøng cho tôùi khi bò baét. Ñi quaù chôï möôi meùt, anh thaáy thaáp thoaùng sau bôø tre thöa moät ngoâi nhaø coù aùnh löûa. Moät ngöôøi ñang ñi ôû saân. Quaàn aùo teà chænh. Roõ raøng ngöôøi thaønh phoá. Thì ra hoï choát ôû nhaø naøy. Nhaø ai nhæ? Nhaø thaèng Taâm, moät nguïy binh ñaõ bò ta baét, nhöng cho "höôùng löôïng khoan hoàng". ôû nhaø naøy thaät tieän. ít khaùch khöùa ra vaøo. Baát ngôø. Laïi saùt ngay ñöôøng caùi. Bình ñaïp xe thong thaû. Ñeå cho hai caùi ñuoâi khoûi voäi vaõ. Ñeå cho hoï thaáy anh chaúng bieát gì, hoaëc coù bieát nhöng raát bình tónh, töï tin. Khoûi ñaàu laøng, quay laïi, thaáy hai caùi ñuoâi ñen ñen ñaõ ôû moät cöï ly thích hôïp. Cöï ly theo doõi ñöôøng tröôøng. Sao ñeâm aáy traêng to ñeán theá. To ñeán möùc kyø laï. Quaù aùc. Vaø ñoû. Ñoû nhö maùu ñoû. Söông xuoáng. Giaù buoát. Caùnh ñoàng ñaát aûi traéng môø. Im laëng tuyeät ñoái. Ñi maõi vaãn moät vaàng traêng to, ñoû nhö maùu. Moät caùnh ñoàng ñaát aûi vaéng tanh, söông giaêng muø mòt. Vaø hai boùng ñen im laëng phía sau. - Chuùng tao sang phaø. Coøn vaéng. Thaáy hai baïn daét xe xuoáng. Ñöùng xa choã chuùng tao. Chuùng tao ñaïp xe ñi quaønh loái phaø K sang Nhueá. Phaø K vaéng. Khoâng thaáy boïn hoï. Töôûng laø noù thoâi khoâng baùm nöõa. Hai vôï choàng ñaïp xe vaø khoâng thaáy coù ngöôøi theo. Baét ñaàu troø chuyeän, nhöng ñeán gaàn Ngoï Ñöôøng, daét xe doïc ñöôøng taøu, laïi thaáy sau löng mình hai caùi boùng aáy. Maøy hình dung ñöôïc khoâng? Bình nhaên maët veû gheâ sôï. Cho ñeán baây giôø anh vaãn coøn thaáy roõ moàn moät caûnh töôïng kyø quaùæ ñoù. Noù kyø quaùi nhö moät chuyeän cuûa Jack London: Treân Baéc cöïc meânh moâng tuyeát traéng, khoâng moät sinh vaät, moät con soùi boø theo moät con ngöôøi. Caû hai im laëng boø. Quyeát boø ñeán cheát. Quyeát boø ñeán soáng. Nhö ñoù laø muïc ñích sinh ra ôû ñôøi naøy. Anh ñaõ quen vôùi nhöõng caùi ñuoâi. Vaø anh deã daøng nhaän ra nôi hoï ñaït vò trí ñeå theo doõi anh khi anh veà nhaø anh ôû thaønh phoá. Moät laàn anh ñaïp xe ra coång vaø baát chôït thaáy caùnh cöûa chôùp ngoâi nhaø beân kia ñöôøng hôi giaät mình. Thoaùng moät boùng ngöôøi sau khe hôû doïc caùnh cöûa soå vaø bôø töôøng choã baûn leà. aø, hoï ñöùng rình mình ôû ñoù. Thaûn nhieân, anh ñaïp xe ñi. Vaø ñöng laïi mua moät ñieáu thuoác laù. Anh nhìn thaáy ñuoâi. Ñuoâi ñöng moãi khi anh ñöng. Nhöng cuõng coù luùc ñuoâi ñaïp xe qua vaø chôø anh ôû phía tröôùc. Coù laàn thöû caét ñuoâi. Ñaïp nhanh, reõ vaøo nhöõng loái ngoaét ngoeùo. Anh ñaõ laøm ñöôïc. Nhöng chæ ñeå thöû thoâi. Chöù anh bieát ñoù laø caû moät thieân la ñòa voïng, khoâng theå naøo thoaùt ñöôïc. Anh phaùt hieän ra ñaëc ñieåm deã nhaän nhaát cuûa ñaùm trinh saùt naøy laø: Treû. Deùp nhöïa Tieàn Phong traéng, coù quai haäu, thöù haøng cöïc hieám vaø sang troïng, giaù maäu dòch chæ coù maáy ñoàng, nhöng giaù chui nhöõng hai möôi nhaêm ñoàng, nöûa caùi caùn söï moãi , nöûa caây xoan cuûa anh. Vaäy laø moùng traéng. Theá roài moät hoâm Bình thaáy moät thanh nieân ñi vaøo nhaø oâng baø Toaøn ngay beân caïnh nhaø Bình. Coøn treû, deùp nhöïa traéng Tieàn Phong coù quai haäu. Moùng traéng daét xe ñaïp. ôû pooùc ba-ga coù buoäc moät caùi hoøm goã thoâng coøn môùi ñaùnh daàu boùng maøu ñoû, ñi thaúng töø baäc caáp qua maûnh saân nhoû beân nhaø oâng baø Toaøn vaøo nhaø vaø ôû lì trong ñoù. - Maøy coøn nhôù baø Toaøn khoâng nhæ? Bình hoûi. Haén vöøa cöôøi vöøa gaät ñaàu: - Nhôù. Nhôù chöù. Moät chuoãi hoài öùc soáng laïi. Baø Toaøn, raêng ñen, ngoaøi naêm möôi, chæ cao moät meùt ba thoâi, nhöng taát caû moïi ngöôøi trong caên nhaø ñoâng hoä Bình ôû phaûi kieâng neå. Caùi mieäng baø quang quaùc, quang quaùc. Giaønh nhau moät tyù ñaát. Moät choã ñeå soït raùc Chöûi meøo maéng choù. Nghe xem nhaø ai ñoäng dao thôùt, nhaø naøo raùn môõ. Ai mua ñaâu maø ñöôïc caû xe muøn. Caây chuoái nhaø saùt cöûa gaày goø maø ra moät buoàng quaù to... Baø chaúng sôï ai, saün saøng ñaáu khaåu laãn pheâ bình... vuõ trang. Baø quaéc maét hoûi moät baø ôû daõy nhaø ngang: - Tay bo aø? Tay bo thì tay bo! Baø voã ñuøi nhaûy leân ñeå nhaán maïnh cho lôøi thaùch ñaáu. Söï phaãn noä, veû khinh bæ loä roõ treân neùt maët baø ñang höøng höïc yù chí quyeát thaéng. Bình ñaõ toång keát: Trong moät soá nhaø tröôùc ñaây chæ coù moät chuû, nay luùc nhuùc nhieàu toå aám, nhöõng toå aám naøy laïi ñang sinh soâi naûy nôû, aét phaûi xaûy ra tình traïng thaäp nhò söù quaân vaø seõ tieán leân "theá chaân vaïc". Roài ñeán taäp quyeàn. Moät vò coù ñuû phaåm chaát, seõ chieán thaéng caùc söù quaân khaùc, truøm lôïp leân taát caû. ôû choã Bình, ngöôøi chieán thaéng laø baø Toaøn. Nhaø Bình vaø nhaø baø Toaøn laø hai caên buoàng lieàn nhau, vuoâng vaén, xinh ñeïp nhaát choã ñoù. Hai caên buoàng ôû vaø tieáp khaùch cuûa chuû Taây ngaøy tröôùeï, thoâng nhau baèng moät caùnh cöûa, phía döôùi böng baèng goã, phía treân laø nhöõng oâ kính nhoû. Nhöõng oâ kính vôõ ñaõ ñöôïc bòt kín baèng giaáy. Tuy nhieân vaên khoâng ngaên ñöôïc tieáng ñoäng. Beân kìa keùo gheá, beân naøy nghe tieáng. Nghe ñöôïc caû tieáng ho. Ñeå kín hôn nöõa, beân oâng baø Toaøn caêng moät caùi reøm. Bình ñaët vaøo choã hoõm cuûa bôø töôøng (caùnh cöûa ôû phía oâng baø Toaøn neân phaàn bôø töôøng hoõm laø cuûa anh) nhöõng thanh goã laøm giaù saùch. Vaø ñeå nhöõng thöù linh tinh: oáng ñöïng baøn chaûi ñaùnh raêng, phin pha caø-pheâ, goùi thuoác laøo huùt dôû, loï thuoác ñau maét... Ñoâi beân caùch bieät hôn tröôùc. Caùch aâm cuõng toát hôn tröôùc. Phía tröôùc nhaø hai ngöôøi coù moät maûnh saân. Cuoäc ñaøm phaùn ngaên ñoâi maûnh saân keùo daøi, vì ôû phía nhaø Bình coù hai caây xoan. Nhaø baø Toaøn chaúng coù caây naøo. Cuoái cuøng anh ñoàng yù chia ñoâi: moãi ngöôøi moät caây. Anh baét chaët ngay. Ñeå khoûi muoãi. Baø Toaøn ñaün xoan mang veà. Coøn caây xoan cuûa Bình, Bình baùn. Baø Toaøn baûo: "Ñeå toâi mua caû moät theå". OÂng Toaøn baûo: "Toâi giaû anh caùi caùn söï moãi". Nghóa laø naêm möôi ñoàng, töông ñöông vôùi löông caùn söï moät. Bình ñoàng yù ngay, tuy caây xoan giaù nhöõng caùn söï ba, nghóa laø saùu tö, saùu nhaêm ñoàng. Ñaün xoan xong, ñeán vieäc raøo ngaên. Baø Toaøn baûo baø chöa coù ñieàu kieän, chöa coù tieàn mua caây que, vì baø bieát moät mình Bình, Bình cuõng laøm. Qnaû nhieân, ñuùng vaäy. Khoâng chòu ñöôïc caùch khoân loûi, quaù ñaùng cuûa baø Toaøn, Bình quyeát phaûn coâng. Phaûn coâng eâm dòu. Moät caùch taán coâng hoøa bình. Hay ñuùng hôn, moät thöù taâm lyù chieán. Bình xuoáng beáp (laøm ôû ngoaøi saân, gaàn beáp nhaø baø Toaøn) ñem dao thôùt ra chaët nhaùt moät nhö ngöôøi chaët thòt gaø. Nhöõng nhaùt ñanh. Laïi goïi vôï: - Sang baùc Tuaán suoát maáy caùi laø chanh nheù. Thòt gaø khoâng laù chanh nhö anh khoâng naøng. - Mua ôùt chöa? Côm khoâng ôùt nhö quaät thôùt vaøo maët - Laàn sau mua con gaø non non tyù nheù. Con naøy khí cao tuoåi ñaáy. Laøm moät tyù "raïo " (röôïu) nöõa chöù nhæ? Bình cöù oang oang nhöõng meänh leänh "aâm saâm " nhö vaäy. Vaø phaûi noùi Bình öùng taùc nhöng caâu tuïc ngöõ veà aên uoáng raát cöø. Thao vaø hai caäu con giai cheát laëng vì cöôøi. Vöøa thôû nhö saép ñöùt ruoät vöøa reân ræ, laïi phaûi coá traû lôøi vôùi moät gioïng ñieäu töï nhieân, sao cho ñöøng coù tieáng naøo vôõ toaùc ra vì cöôøi. - Con xin laù chanh roài. - Laøm gì cöù aàm ó leân theá? Bình khoâng cöôøi. Bình vaãn tænh khoâ. Anh ñang töôûng töôïng ra moät con gaø naèm treân thôùt vaø taäp trung tö töôûng vaøo nhöõng nhaùt dao. Nhöõng nhaùt dao ñuùng laø chaët thòt gaø, nhöõng nhaùt dao nhoùi loøng haøng xôùm. Nhaø Bình coù moït con gaø. Keå ra noù cuõng coù veû gaø troáng thaät. Truïi. Truïi caû löng, caû buïng. Da ñoû hon hoûn. Maøo to ñoû ñoïc ruû veà moät beân maét, troâng caøng döõ. Nhö moät chuù gaø troáng choai choai. Theá nhöng noù ñeû tröùng. Hai caäu con giai goïi boá í ôùi ngay choã chuoång gaø caïnh haøng raøo thöa môùi ngaên hai nhaø: - Ô, boá naøy, con gaø soáng nhaø mình noù ñeû, boá aï! - Ñaâu? - Tröùng ñaây naøy, to khoâng? Ba boá con caàm con gaø truïi, da ñoû, maøo ñoû ruû veà moät beân maêt aáy leân, vuoát ve aâu yeám nhö noù laø moät con gaø ñeû ra vaøng vaäy. Noù ñeû caùch nhaät, nhöng ngaøy naøo ba boá con cuõng reo: - Laïi moät quaû tröùng nöõa ñaây naøy! Con gaø ñeû maø cöù im thin thít, chaúng thaáy cuïc ta cuïc taùc. Ñuùng laø gaø troáng ñeû thaät roài. Tröùng laïi to, ñoû au. Baø Toaøn giaû ñieác, khoâng theøm ñeå yù ñeán chuyeän vaët aáy. Nhöng roài baø khoâng chòu ñöôïc. Nhö chính baø vöøa bò maát cöôùp. Baø keâu leân: - Nhaø ngöôøi ta troàng lau ra mía. Nhaø mình troàng cuû tía ra cuû naâu. Maáy boá con laïi cöôøi. Cöôøi laëng leõ. Khi ñoù Bình ñaõ baûo haén: - Chaúng coøn gì vui nöõa. Thì vui baèng söï ñau khoå cuûa ngöôøi khaùc vaäy. Haén cuõng ñaõ baûo laïi Bình: - Vaø ngöôïc laïi, thaáy ngöôøi khaùc hôn mình thì mình ñau khoå. Theá môùi boû meï chöù! Khi thaáy moùng traéng vaøo nhaø oâng baø Toaøn. Bình giaät mình. Anh caøi traùi cöûa vaø roùn reùn ñi veà phía giaù saùch, aùp tai nghe ngoùng, eâm aû. Chaúng nghe ñöôïc tieáng noùi chuyeän. Hoï laøm gì maø im aéng theá. Coù tieáng keùo gheá. Roài laïi im laëng. Ñöùng laâu quaù, moûi chaân, muoãi ñoát. Bình laên ra giöôøng. Haún laø hoï ñeán ñaët maùy ghi aâm. Caùi hoøm goã thoâng quang daàu môùi tinh aáy haún laø ñöïng maùy moùc. Khoâng bieát hoï môùi ñeán laàn ñaàu hay ñeán nhieàu laàn roài? Cuõng coù theå anh ta laø khaùch hay con chaùu baø Toaøn ñeán chôi. Bình töï tranh caõi. Nhöng anh naøy troâng raát laï. Chöa thaáy ñeán laàn naøo. Duø sao cuõng phaûi caûnh giaùc. Chôø ñeán khi nghe tieáng líp xe ñaïp gioøn laùch taùch töø saân ra cöûa, anh nhoûm daäy vaø nhìn thaáy phía löng ngöôøi ñoù. Ñaëc moät daùng veû cuûa nhöõng caùi ñuoâi anh vaãn gaëp. Caùi hoøm goã thoâng cuõng khoâng coøn treân pooùc ba-ga xe ñaïp nöõa. Coá traán tónh, anh ra saân. OÂng baø Toaøn cuõng vöøa böôùc ra. Baø Toaøn hoûi anh: - Anh Bình hoâm nay khoâng ñi laøm aø? Caâu hoûi ñaày aån yù. Nuï cöôøi cuûa oâng Toaøn cuõng coù veû theá naøo aáy. Roõ raøng hoï ñaõ bieát heát chuyeän veà mình. Hoï bieát mình bò ñình chæ coâng taùc. Bieát mình bò theo doõi. - Khoâng, hoâm nay chaùu meät, nghæ ôû nhaø. Bình traû lôøi moät caùch thaûn nhieân. Anh quay vaøo buoàng. Laïi caøi traùi cöûa. Im laëng. Kheõ khaøng nhaác töøng quyeån saùch ra khoûi giaù. Töøng thöù trong caùi ñoáng vaït vaõnh cuûa sinh hoaït gia ñình. Ñeán luùc aáy anh môùi bieát caùi reøm nhaø oâng baø Toaøn khoâng treo nöõa. Vaø thaáy ñaàu moät sôïi daây ñoàng nhoû, saùng töø beân oâng Toaøn xuyeân qua moät tôø giaáy daùn thay cho moät oâ kính bò vôõ. Anh khom khom nhìn ñaàu sôïi daây ñoàng. Anh giô tay ñònh sôø vaøo sôïi daây. Baøn tay anh chöõng laïi khi gaàn chaïm vaøo noù. Coù tieáng goõ cöûa. Anh giaät mình. nhìn ñoáng saùch vôû ngoån ngang. Anh im laëng nghe ngoùng. Goõ cöûa nöõa - Ai? Khoâng theå ñeå cho hoï thaáy caûnh anh ñang doïn deïp, tìm toøi naøy. Tieáng Thao: - Môû cöûa cho em. Bình thôû phaøo. Böôùc vaøo nhaø, Thao giaät mình: - Laøm gì theá naøy, anh? Bình giô tay huô huô ra hieäu im laëng. Anh caøi cöûa vaø hoûi Thao: - Em veà sôùm theá? - Coøn sôùm gì nöõa. Möôøi moät giôø hôn roài. Ñeán luùc aáy anh môùi bieát ñaõ tan taàm. Ñaõ tröa roài. Anh keùo Thao, chæ cho Thao maåu daây ñoàng môùi saùng ñoû leân. Hai vôï choàng xuoáng beáp noùi chuyeän. Thao im laëng. Roài Thao thì thaøo: - Coù theå laø moät sôïi daây oâng aáy buoäc caùi gì ñoù. Noù ñaâm sang. Nhöng mình cöù phaûi caûnh giaùc. Ñeå em sang xem... Voán raát thaùo vaùt nhanh nhaûu, Thao vôù caùi baùt con vaø caùi cuøi-dìa, xaêm xaêm sang oâng baø Toaøn. Bình chæ bieát nhìn Thao, lo laéng, khoâng daùm goïi Thao laïi daën do. Anh nghe thaáy tieáng Thao vui veû trong buoàng nhaø oâng baø haøng xoùm: - OÂng baø coøn môõ khoâng, chaùu vay moät thìa. Nhaø chaúng coù caùi gì aên. Ñònh chöng ít maém toâm maø laïi heát môõ. Moät thoaùng sau, Thao caàm thìa baùt trôû veà, noùi to töø saân beân aáy: - OÂng baø cuõng heát môõ roài, anh aï. Vaø Thao keùo Bình ra goùc xa nhaát, gheù saùt tai Bình, nhöng Bình ñaõ noùi to: Thoâi, aên maém toâm soáng cuõng ñöôïc. Thao thì thaàm: - Caùi hoøm. goã thoâng ñeå ôû giaùp cöûa an sang nhaø mình. Phuû vaûi. nhöng em vaãn nhaän ra. Cao ñuùng baèng ñaàu giöôøng chuùng mình. Bình thoùt ruoät. Tai hoïa ñaõ ñeán gaàn laém, saùt ñaàu giöôøng anh. Thao im laëng. Caû hai khe khaøng xeáp laïi saùch vôû treân giaù. Khoâng gaây ra moät tieáng ñoäng nhoû. Bình vaø Thao ñònh chuyeån giöôøng veà ñaàu buoàng kia, khoâng keâ ôû saùt giaù saùch nöõa, cho xa sôïi daây ñoàng. Nhöng baøn ñi tính laïi, laïi thoâi. Cöù phaûi giöõ nguyeân söï saép xeáp nhö cuõ. Ñeå khoâng ai coù theå nghó mình ñaâ bieát, ñaõ ñeà phoøng. Chæ coù ñieàu baây giôø naèm treân giöôøng chôù than thôû veà nhöõng khoù khaên. Laïi caøng khoâng ñöôïc keâu ca baát cöù chuyeän gì. Ñöøng thôû daøi. Chæ ñöôïc noùi chuyeän vui. Ñuùng. Töông keá töïu keá. Chæ noùi chuyeän vui. Chæ laïc quan caùch maïng. Khoâng bao giôø bi quan. Laïi caøng khoâng baát maõn. Nhöng caû hai ñeàu raát vuïng veà. Naêm aáy söông muoái, reùt ñaäm. Luùa chieâm môùi caáy cheát khoâ. Hoa maøu chaùy laù. Cau ruïng xuoáng goác töøng ñoáng. Nhöng vöøa naèm vaøo giöôøng Thao ñaõ laùu taùu: Naêm nay thôøi tieát theá naøy ñöôïc muøa lôùn ñaáy anh aï. - Ñöôïc muøa chöù. Caùc hôïp taùc xaõ baây giôø thaâm canh gheâ laém. Coù nhöõng huyeän ñaït 5 taán roài. Baây giôø Thaùi Bình ñang quyeát taâm xaây döïng toaøn tænh ñaït 5 taán. - Ñöôïc muøa vaøi naêm chaúng maáy choác maø söôùng. Bình ñònh noùi moät caâu ñaày phaán khôûi nöõa tieáp theo, nhöng thaáy Thao cöôøi rung caû chaên, anh cuõng cöôøi, hai vôï choàng cöôøi khoâng thaønh tieáng. Bình trôû mình oâm laáy Thao, thì thaàm vaøo tai Thao: "Noùi nhö cöùt aáy". Vaø luoàn tay vaøo ngöôøi Thao. Hai vôï choàng caøng cöôøi döõ hôn. Vaãn khoâng thaønh tieáng. Söùc coäng höôûng laøm giaùt giöôøng rung caønh caïch... Moãi toái moät chuyeän. Hoï phaûi thoáng nhaát ñeà taøi tröôùc khi leân giöôøng, ai noùi tröôùc, ai noùi sau, khoâng queân ruùt kinh nghieäm vôû dieãn toái hoâm tröôùc. Ñòa ñieåm hoäi nghò laø giöùa saân. Khoâng phaûi trong beáp. Vì döôùi beáp cuõng sôï. Bieát ñaâu ñaáy. Hai ngöôøi ngoài xoåm giöõa saân. AÂu saàu, uû eâ lo laéng, nhöng cuõng coù luùc tinh nghòch, haøi höôùc, vì cuõng caàn cöôøi leân tyù chuùt, caêng thaúng quaù laâu roài, chaùn quaù roài. - Baùo caùo ñoàng chí chöù... - Thao noùi kheõ vôùi gioïng phaùt bieåu trong caùc cuoäc hoïp cô quan, - ñeà taøi chieán ñaán hôi nhieàu roài ñaáy. Hay laø chuyeån sang muïc ngaønh thöông nghieäp xaây döïng toå lao ñoäng xaõ hoäi chuû nghóa ñi. , thöïc hieän ñieàu Baùc daïy: Khoâng sôï thieáu, chæ sôï khoâng coâng baèng, ñöa haøng ñeán taän tay ngöôøi tieâu duøng. Bình ñaùp laïi lôøi vôï baèng gioïng löu manh ñöôøng phoá. - Tôù vaãn thaáy caàn phaûi noùi veà noâng nghieäp. Vì noâng nghieäp laø cô baûn. Nhöng ñaêng aáy phaùt bieåu ñeách ra laøm sao. Ñang söông muoái boû meï ñi. Luùa chieâm xuaân cheát gaàn heát, ñaèng aáy laïi baûo thôøi tieát thuaän lôïi... Theá laø treân chieác giöôøng saùt vôùi cöûa ngaùch thoâng sang nhaø oâng baø Toaøn, hai vôï choàng toái naøo cuõng noùi nhöõng lôøi ca ngôïi, hoâm nay laø nhaø maùy xi-maûng khoâi phuïc saûn xuaát, ngaøy mai laø gioïng haùt Töôøng Vi... |