Haén ôû nhaø ba ngaøy. Ba ngaøy aáy, haén soáng baèng caû ba kieáp soáng. Caùi hoäi chöùng soáng nhieàu kieáp trong moät luùc chæ haén môùi coù, chæ nhöõng ngöôøi môùi ôû tuø ra môùi coù. Thöïc ra haén chöa bieát coù noù. Haén chöa yù thöùc ñöôïc raèng mình mang beänh aáy. Soáng maø luoân nghó tôùi quaù khöù, nhöõng ngaøy chöa bò baét vaø nhöng ngaøy ôû trong aáy, töø chuyeän naøy lan man sang chuyeän khaùc. Ñuùng laø töø chuyeän naøy lan man sang chuyeän khaùc. Khi con Nguyeät nhoå toùc saâu cho haén, thuû thæ beân tai haén, haïnh phuùc eâm ñeàm ñeán theá, haén laïi nghó ñeán con Thöông ngaøy naøo coøn beù hôn con Nguyeät taåm quaát cho haén. Vaø laïi nghó ñeán Giang. Giang cuõng nhoå toùc saâu cho haén. Roài con Nguyeät keùo tay haén hôùn hôû: "Con vôùi boá ñi ñeán xem coù bao nhieâu quaû döùa ñi. Naêm nay döùa sai laém, boá aï". Haén daãn tay  xeû trong vöôøn. Hai haøng döùa troàng hai meùp raõnh ñang ra nhöõng quaû non. Hai boá con cuøng ñeám.

 Con Nguyeät lieán thoaûng:

 - Moät, hai, ba, naêm, caây naøy hai quaû ñaáy, boá aï. Moät quaû chuùc xuoáng raõnh ñaây naøy, boá troâng thaáy khoâng, saùu, baûy...  Haén cuõng ñeám. Haén chæ ñeám ñöôïc ñeán möôøi thì nghó ñeán caùi teân Vòt Baàu. Nghóa laø chaäm. Vì soá 10 laø nieàm töï haøo cuûa Vòt Baàu. Vòt Baàu chaäm, nhöng cuõng taït ñöôïc khoai khi xôùi khoai. Vaën cuû khoai non lau vaøo vaït aùo cho heát ñaát caùt phaân gio, roài teùm goïn vaøo moàm ngaäm nhai. Khi xôùi ngoâ cuõng thoåi aùc-moâ-ni-ca, cho baép ngoâ vaøo moàm xoay moät voøng laø heát maáy haøng haït... Vaø nöông döùa cuûa traïi aäp ñeán. Nöông döùa meânh moâng vaïc vaøo moät bìa röøng, coû moïc raäm ròt. Nhöõng buïi le cao vuùt chen vôùi döùa, laù saéc nhö dao caïo che khuaát haén. Nhöng döùa vaãn raát nhieàu quaû. Laïi nhieàu quaû ñang baét ñaàu chín. Haén laïi chæ ñi moät mình. Thaät laø thieân taûi nhaát thì, nghìn naêm coù moät. Haén traåy ñuùng möôøi quaû. Deã laém. Laáy chaân ñaù vaøo cuoáng döùa.  Gaãy ngay. Toaøn nhöõng döùa thôm caêng. Cho vaøo thuøng, roài quaåy luûi vaøo moät buïi raäm giöõa röøng. Khôïp. Khoâng coù dao, haén tìm moät choã goà leân cuûa reã caây. Ñaäp Quaû döùa vôõ ñoâi. Haén gaëm. Ngon. Thôm. Ngoït lòm. Ñuùng laø cô hoäi ngaøn naêm coù moät. Quaû thöù hai vaãn ngon. Quaû thöù ba ñaê thaáy raùt löôõi. Ñaõ thaáy lôïi nhö bò caøo. Nhöng vaãn ngon. Nöôùc döùa ngaám vaøo ngöôøi raàn raät. Raùt löôõi ñaáy, nhöng khoâng ñöôïc boû. Coù theå yeåm vaøo moät choã, ñeå daønh, nhöng bieát bao giôø môùi quay laïi maø aên. Tuø nay laøm ñoài naøy mai laøm ñoài khaùc. coù khi vaøi thaùng sau môùi quay laïi nôi laøm cuõ. Haén gaëm. Tieáp tuïc ñaäp. Tieáp tuïc gaëm. Lôïi ñaõ chaûy maùu. Maùu ñoû töôi khi haén queät meùp. Maùu ñoû hoàng ôû choã thòt döùa dính vaøo maûnh voû haén caàm treân tay.

 Quaû thöù baûy. Moãi laàn gaëm ñau nhö xeù lôïi. Maùu töôi chaûy xuoáng tôùi caøm.

 Quaû thöù taùm. Löôõi vöøa chaïm vaøo mieáng döùa ñaõ ruït ngay laïi nhö chaïm vaøo saét nung ñoû. Coá. Phaûi coá. Phaûi aên heát. Khoâng ñöôïc boû. Ñaây laø löôïng. Ñaây laø chaát. Nhai treäu traïo thoâi. Roài nuoát. Nhöng haøm eách cuõng chaûy maùu töôi roài. Cuõng bong heát lôùp da non, cuõng raùch toaïc ra roài.

 Quaû thöù chín. Khaù laém. Ñaõ ñöôïc taùm quaû. Coøn quaû naøy nöõa. Haén ñau ñôùn giaøn giuïa nöôùc maét. Giaù coù dao goït, xaét thì ñôõ hôn. Ñaèng naøy laïi gaëm. Döùa taùc ñoäng ñeán moàm mieäng nhieàu gaáp maáy laàn. Haén thöø ngöôøi nhìn quaû döùa thöù chín ñaõ ñaäp vôõ laøm hai, Nöôùc quaû döùa bò giaäp trong khi ñaäp ri ræ, oùng aùnh. Nöôùc döùa dính beát tay haén. ôû mieäng haén, nöôùc döùa dính laãn maùu hoàng hoàng. 

 Haén gaëm nöûa quaû döùa thöù chín. Tra taán. Ñuùng laø tra taán. Giaù maø ñeå daønh ñöôïc. Ñau. Moàm nhö bò lôû loeùt xoái leân oùc. Haén gaëm nöûa quaû döùa coøn laïi. Maùu chaûy nhieàu quaù. Haén giaèng maïnh caùi loõi. Noù böït ra, keùo theo nhieàu thòt döùa. Haén gaëm choã thòt aáy. Ñôõ ñau hôn khi noù coøn dính vaøo voû, luùc gaëm thænh thoaûng laïi coù moät caùi maét döùa caøo vaøo löôõi nhö dao caïo khía. Nhöng vaãn laø tra taán. Vaãn laø maùu me nhaày nhuïa. Haén aên heát quaû döùa thöù chín vaø ngaém nghía caùi loõi. Noù troøn troøn phuû kín moät löôït maùu, hoàng hoàng nhö moät khuùc xöông lôïn coøn dính thòt. Heät nhö khuùc xöông lôïn coøn dính thòt nham nhôû. Haén vaát caùi loõi hoàng hoàng aáy vaøo ñaùm voû döùa ñaõ gaëm. Haén nhìn quaû döùa thöù möôøi. Haén thôû daøi, ñöùng leân, neùm quaû döùa vaøo buïi. Khoâng ai coù theå laøm ñöôïc moät vieäc quaù söùc mình. Haén chæ coá ñöôïc chín quaû. Duø laø nghìn naêm coù moät vaãn phaûi vöùt ñi thoâi.

 Haén laàn moø xuoáng suoái. Moà hoâi nhö taém. Boãng thaáy ngöùa ran khaép ngöôøi vì noùng, vì muoãi ñoùi, ruoài vaøng. Haén ngaâm mình döôùi suoái vaø thaáy tænh taùo trôû laïi. Böõa tröa hoâm aáy, haén chæ xuùc vaøi thìa laáy leä. Vì ñau. Vì no. Choã côm coøn laïi haén phôi khoâ, ñeå daønh cho nhöõng saùng chuû nhaät bò treo moû.

 Töø aáy Vòt Baàu khoâng coøn laø Vòt Baàu nöõa. Chæ Vòt Baàu môùi taït ñöôïc moät luùc möôøi quaû döùa. Cöù baûo Vòt Baàu chaäm maõi ñi. Thaàn taït ñaáy. Nhöng söï ñaùnh giaù môùi aáy khoâng beàn. ít laâu sau anh em trong toaùn laïi treâu choïc Vòt Baàu, vì Vòt Baàu cuøng Daàn ñi taït saén bò Thuaän söùt baén ruïng.

 Hai ngöôøi ñaõ caån thaän laém. Khoâng ñi töø döôùi leân maø taït töø röøng xuoáng. Chui vaøo giöõa nöông thì Daàn baûo: Nghe nhö coù tieáng moõ traâu. Kheùo thaèng Thuaän söùt ôû ñaây ñaáy. Haén sôï. Thuaän söùt chaên traâu khoâng tha moät ai. Haén vaø Daàn naèm xuoáng thaûm laù saén nghe ngoùng ñoäng tónh. Vaãn im aéng. Moät ñaøn chim thieân ñöôøng saëc sôõ töø ñaâu bay tôùi ñoã xuoáng bìa röøng. Nhôù ñeán moät chuyeän cuûa Hemingway vieát veà chieán tranh Taây Ban Nha, veà con quaï treân caây thoâng loái ñi vaøo traän ñòa bay leân laø boïn phaùt-xít tôùi, haén baûo Daàn theo doõi ñaøn chim. Con chim cuoái cuøng vöøa ñaùp xuoáng thì con ñaàu ñaøn ñaõ tung leân keùo theo caû ñaøn. Haén vaø Daàn naèm im moät luùc nöõa. Roài cuøng boø ñeán moät goác saén maäp ñaày maét. Ñaàu tieân laø phaït ñöùt caùi chaïc ba ngoïn saøn ñaõ. Ñeå noù khoûi rung rinh. Vaø nhoå. Ñöôïc goác ñaàu tieân. Boán cuû gaãy. Xoaén vaën boán cuû. Hôi tieác vì phaàn ngon nhaát coøn naèm döôùi ñaát. Goác thöù hai. Ñaát raén quaù. laâu khoâng möa. Cong löng. Nín thôû. Vaõi caû raém maø khoâng suy suyeån. Naøo. Coá. Hai ba naøo. ò... ò... öï... öï... Boãng Daàn ngoåi phòch xuoáng ñaát, ñöa tay veà phía löng keâu leân Khe kheõ: 

 - Boû meï roài! Cheát cha roài! Suùt löng roài!

 Vaø naèm ngöûa giô boán voù leân giôøi, quaèn quaïi treân lôùp laù saén khoâ.

 Vöøa luùc aáy moät gioïng khoaùi traù vang leân: "Caùc anh laøm gì ôû ñaây. ". Thuaän söùt! Thuaän söùt cöôøi heà heà, nhaët boán cuû saén gaãy veà baùo caùo caùn boä. Troâng raát ñeåu. Caùi thaèng choù maù aáy chæ chöøa taät baåm baùo, khi Hæn Saùn baét quaû tang noù ñang "laøm tình" vôùi con traâu caùi cuûa toaùn ôû döôùi suoái. Noù ñaõ vaøo raát saâu trong röøng. Noù ñaõ thaùo caû moõ traâu ra. Nhöng noù laïi keâu hoï, hoï luùc laøm tình. Theá laø Hæn Saùn tuùm ñöôïc. 

 Mình chæ bò haï möùc aên. Daàn coøn bò suùt löng, naèm ngoåi daët deïo. Leõ ra phaûi bieát khi ñaøn chim vaên coâng  bay ñi laø chaéc chaén coù ngöôøi ôû beân döôùi. Leõ ra ñeå luøi laïi Ñöøng taït ngay hoâm aáy... 

 - Nhöng laøm sao chôø ñôïi ñöôïc. Saén ñang xuoáng cuû. Taát caû trí tueä höôùng veà nöôhg saén, mong ñöôïc böõa baønh.

 - Boá baûo gì? Con ñeám heát haøng naøy laø moät traêm hai boán quaû. Boá ñeám ñöôïc bao nhieâu?

 Con Nguyeät giaät tay aùo keùo haén, ngöôùc caëp maét long lanh nhìn haén.

 Haén eùp con vaøo söôøn mình. Hai boá con cuøng ñi ñeám tieáp maø loøng haén quaën ñau. Con hoïc gioûi maø laøm gì? Ñôøi con roài khoå daáy. Con khoâng coøn laø moät ñöùa treû bình thöôøng nöõa. Loãi taïi boá. Taát caû laø taïi boá. Con chöa hieåu gì ñaâu. Nhöng boá thaáy tröôùc roài. Ñen toái laém. Lyù lòch cuûa con seõ ghi "Boá. Ñi tuø ". Caùc caáp seõ xaùc nhaän: "Boá phaûn ñoäng. Ñi caûi taïo naêm naêm". Doøng chöõ aáy baùm vaøo con suoát ñôøi. Khoâng chæ ñôøi con. Ñôøi con con nöõa. Con laø thòt xöông cuûa meï, cuûa boá. Giaù con laø con moät ngöôøi naøo khaùc, ñôøi con seõ khoâng ñeán noãi...

 Haén oâm laáy con gaùi. Hoân vaøo maù noù. Haén cöù töôûng veà queâ vôùi boá meï, haén coù theå thö thaùi laïi. Nhö tröôùc ñaây "böôùc vaøo tôùi coång laø boû laïi sau löng taát caû"

 Khi môùi nhaän giaáy tha töø tay oâng Quaân, böôùc nhöõng böôùc ñaàu tieân trong traïi V.Q thaáy nheï baêng baêng, haén ñaõ nghó tôùi caùi löïc huùt nhaø tuø khoâng coøn taùc ñoäng ñeán haén. Thaät ngu xuaån vaø noâng caïn. Noù laø caû moät töø tröôøng nhö töø tröôøng quaû ñaát, luoân keùo muõi kim la baøn chæ veà höôùng Baéc. Coù xoay la baøn theá naøo chaêng nöõa, kim chæ rung rinh chuyeån ñoäng, roài laïi im lìm moät höôùng quay veà phía Baéc.

 Caùi kim la baøn trí naõo haén coù nghó tôùi chuyeän gì roài cuõng laïi quay veà ñoù.

 Nhöõng chuyeän trong tuø cöù töï nhieân noù ñeán. Nhieàu khi chaúng caàn moät moái lieân heä naøo. Khi baø Chaân ngoài ôû cöûa beáp moå caù, baø goïi: "Nguyeät ôi! Treøo leân haùi cho baø maáy caùi laù me ñi", haén hieåu raèng mong öôùc cuûa haén ñaõ bieán thaønh söï thaät. Trong tuø haén ñaõ ao öôùc ñöôïc nhìn thaáy meï ñi chôï veà bieát bao. Vaø khi töø 75 leân Q.N laàn thöù hai, ñöôïc giöõ chaân coi vöôøn, ñem maøn  xuoáng suoái vaây baét caù, baét nhöõng con caù suoái beù tyù gaày nhom boû vaøo ca, vaåy caù baùm vaøo tay, haén nghó ñeán ñuùng caûnh naøy.  Vaäy maø ngay luùc aáy, ngay luùc luõ gaø xoâng vaøo moå vaây caù, ruoät caù treân thôùt, meï laáy dao huô ñuoåi laøm chuùng giaït ra, haén laïi thaáy tröôùc maét nhöõng oâ vuoâng treân caùnh cöûa xaø lim vaø nhöõng ñoâi maét xaø lim ñaàu tieân nhìn haén, haén cuõng ñaêm ñaêm nhìn laïi. Nhöõng ñoâi maét xaø lim 75 im laëng öôùm chöôøm leân maét haén vaøo caùi hoâm haén töø 76 chnyeån sang.

 Sau nöûa naèm 76 khoâng moät boùng ngöôøi, sang 75 laàn ñaàu tieân nhìn thaáy nhöõng ñoâi maét aáy. Nhöõng ñoâi maét trong nhöõng oâ vuoâng xaø lim ñoái dieän nhìn sang. Gioáng nhau. Rôøn rôïn. Caâm laëng. AÂm thaàm. Khaéc khoaûi. Doø hoûi. Raõ rôøi. Cam chòu. Nhaãn nhöïc. Chôû ñôïi. Toø moø. Caûnh giaùc. Vaø hình nhö caû vui veû nöõa, vì coù theâm ngöôøi cuøng chung caûnh ngoä. Nhöõng ñoâi maét thoi thoùp chuùt aùnh saùng coøn leo leùt beân trong. Nhöõng ñoâi maét noùi raát nhieàu. Khoâng theå dieãn ñaït baèng lôøi nhöõng ñoâi maét aáy. Chæ coù theå theå hieän noù baèng oáng kính. Nhaát laø khi môùi chaân öôùt, chaân raùo böôùc vaøo. Ngô ngaùc vì söï chuyeån buoàng. Ngô ngaùc vôùi caùi chuoàng môùi cuûa mình. Vaát noäi vuï vaøo moät goùc vaø böôùc ra cöûa xaø lim quan saùt theá giôùi qua caùi oâ vuoâng baèng baøn tay. Lom khom nhìn ra haønh lang toái. Nhìn sang beân kia. Baét gaëp nhöõng ñoâi maét ôû nhöõng oâ vuoâng xaø lim ñoái dieän nhìn laïi. Khoâng thaáy ngöôøi. Chæ nhöõng ñoâi maét. Laàn ñaàu tieân thaáy nhöõng ñoâi maét xaø lim. Nhöõng ñoâi maét xaø lim nhaát loaït hieän ra nhìn laïi. Nhöõng ñoâi maét töø ñöôøng chaân trôøi beân kia nhìn laïi.  Ai? Hoï laø ai? Ngöôøi. Khoâng. Con ngöôøi khoâng nhìn nhau nhö theá. Nhöõng ñoâi maét nhö nhöõng taám göông soi, soi roõ cuoäc ñôøi mình. Moãi oâ vuoâng chæ vöøa ñoâi maét. Khoâng thaáy maët Khoâng thaáy ngöôøi. Khoâng bieát tuoåi taùc. Khoâng theå chæ baèng ñoâi maét ñaõ bieán daïng maø bieát ñöôïc giaø hay treû, cao hay thaáp. Chæ coù hai con maét. Con maét cöûa soå taâm hoàn. Con maét cöûa soå xaø lim. Con maét cuûa nhöõng cuoäc ñôøi xaø lim. nhöõng soá phaän khaùc nhau, laàn ñaàu gaëp gôõ quan saùt laøm quen, bôûi vì maõi sau môùi laø caâu chaøo ñoùn tieáp ñaàu tieân: "Bò laâu chöa? " Nhöõng ñoâi maét maø heã ai nhìn thaáy duø chæ moät laàn cuõng ñuû caû ñôøi aùm aûnh.

 Coøn khi boá caàm choåi queùt saân, tieáng choåi queøn queït trong maûnh saân nhoû coøn vöông laïi aùnh nhôït nhaït cuoái cuøng cuûa moät ngaøy vaø trong nhaø con Nguyeät ñaõ chaâm ñeøn thì coøn coù theå nghó ñeán moät caùi gì khaùc, moät ai khaùc ngoaøi Sôn. Tieáng choåi cuoái cuøng cuûa moät ngaøy vaãn höùa heïn moät buoåi toái bình yeân, ñaàm aám, haïnh phuùc, eâm aû ñeán phaúng laëng cuûa noâng thoân sum hoïp baây giôø ñaây nghe maø buoàn ñeán taùi loøng. Khoâng theå taùch baïch ñöôïc daâu laø tieáng choåi cuûa boá, ñaâu laø tieáng choåi cuûa Sôn.  Sôn kyõ sö boác xeáp, aùn ba naùm, ñeâm ñeâm khoanh tay nhìn boù hoa ñen treân töôøng nhaø meùt, Sôn ñaõ ñöôïc giao queùt traïi khi anh tuø chuyeân queùt traïi maõn aùn. Khoâng theå khoâng nhôù tôùi ñoâi loà cuûa Sôn. Nhôù tôùi coâ giaùo Haïnh vôï Sôn leân thaêm Sôn. Vaø nghó tôùi Phöôïng, dì Sôn. Ngöôøi quen trong thôøi oanh lieät, ngöôøi môùi bieát trong nhaø gaëp maët traïi Q.N.

 Laàn ñaàu tieân gaëp Haïnh haén khoâng ñeå yù. Haén chæ gaät ñaàu chaøo Phöôïng. Luùc aáy Phöôïng ñang ngoài caïnh Ngoïc. Luùc aáy haén môùi bieát Sôn laø chaùu goïi Phöôïng baèng dì. Hai dì chaùu chaéc chæ hôn nhau daêm tuoåi. Thoaït nhìn thaáy Phöôïng haén caûm thaáy nhuïc nhaõ vì boä quaàn aùo tuø haén ñang maëc treân ngöôøi, vì daùng veû tieàn tuïy cuûa haén tröôùc caùc oâng coâng an. Bôûi Phöôïng laø ngöôøi ñaõ chöùng kieán haén töøng soáng nhö theá naøo, bôûi Phöôïng coù moät thôøi ñaõ ñem loøng yeân haén. Phöôïng ñaùnh maùy ôû cô quan Ngoïc. Ngoïc vaãn nhôø Phöôïng ñaùnh maùy baûn thaûo cho haén. Nhöõng baûn thaûo ñaõ in, chöa in, bò coâng an tòch thu ñeàu do Phöôïng ñaùnh maùy hoä. Coi nhö Phöôïng ñaõ ñoïc toaøn boä saùng taùc cuûa haén. Hình nhö Phöôïng quyù haén. Haén caûm ôn Phöôïng veà söï giuùp ñôõ. Haén kyù taëng Phöôïng saùch.

 Ngoïc môøi Phöôïng ñeán aên côm nhöõng ngaøy chuû nhaät, nhöõng khi haén coù nhuaän buùt. Haén ñeå Ngoïc tieáp chuyeän Phöôïng. Haén naáu aùn. Haén naáu ngay ôû loø söôûi trong nhaø vaø quay laïi: Coâ chuû, coâ khaùch quay ñi nheù. Toâi neám ñaây. Daïo aáy Phöôïng coøn ôû taäp theå. Moät mình Phöôïng trong caên buoàng heïp ôû coâng ty. Choàng Phöôïng daïy hoïc treân Haø Noäi thænh thoaûng môùi veà. Cao lôùn, nöôùc da baùnh maät, raêng traéng ñeàu, laïi ñöôïc hai luùm ñoàng tieàn beân maù, ñoâi maét laáp laùnh, Phöôïng raát töôi taén vaø quyeán ruõ. Ngoïc keå laïi: oâng phoù chuû nhieäm coâng ty ñaõ taùn tænh saøm sôõ vôùi Phöôïng bò Phöôïng cöï tuyeät thaúng thöøng. Tuy nhieân ñeå oâng yeân taâm, hoaøn hoàn, Phöôïng noùi vôùi oâng seõ giöõ bí maät cho oâng chuyeän ñoù, khoâng baùo caùo vôùi laõnh ñaïo. Phöôïng ñaõ giöõ lôøi höùa. Phöôïng chæ noùi vôùi Ngoïc thoâi. Khoâng bieát Phöôïng ñaõ noùi vôùi Ngoïc nhöõng gì veà haén maø moät hoâm ñi laøm veà, Ngoïc nöûa ñuøa nöûa thaät baûo haén:

 - Caùi Phöôïng noù yeâu anh ñaáy.

 Haén cöôøi. Haén bieát Phöôïng laø ngöôøi ham ñoïc saùch, ñaõ ñoïc heát tæ saùch coøm coõi cuûa haén. Ñaõ ñoïc nhieàu saùch khaùc. Phöôïng yeâu  vaên hoïc. Phöôïng yeâu nhöõng trang haén vieát. Roài Phöôïng coù caûm tình vôùi ngöôøi vieát nhöõng trang aáy. Coù theå laø nhö theá. 

 Moät buoåi saùng, haén ôû nhaø vieát baøi thì Phöôïng ñeán gaëp haén, chæ giöõa hai ngöôøi thoâi, khoâng coù Ngoïc. Laàn ñaàu tieân chæ coù hai ngöôøi, khoâng coù Ngoïc.

 Phöôïng ñöa cho haén nhöõng trang baûn thaûo quyeån Haûi ñang môùi ñaùnh maùy xong. Cuõng laïi laø laàn ñaàu tieân Phöôïng töï mang ñeán. Nhöõng laàn tröôùc Phöôïng ñeàu göûi Ngoïc caàm veà. Haén ñôõ xeáp giaáy trong tay Phöôïng, caûm ôn Phöôïng vaø noùi. Phöôïng ñaùnh maùy ñeïp quaù.

 - Anh vieát ñeán ñaâu roài. Ñöa tieáp cho em.

 Haén ñöa xeáp baûn thaûo tieáp theo cho Phöôïng. Phöôïng cuùi nhìn nhöõng doøng chöõ li ti cuûa haén, nhöõng choã haén daäp xoùa, nhöõng choã haén theâm vaøo.

 - Chöõ toâi coù khoù ñoïc laém khoâng?

 - Ñoïc ñöôïc. Em quen vôùi chöõ anh roài.

 Phöôïng nhìn thaúng vaøo maét haén trìu meán:

 - Vaên anh ñeïp laém.

 Vaø hoûi haén veà quyeån Haûi ñaêng, veà nhöõng döï ñònh saùng taùc cuûa haén. Ñoâi maét Phöôïng laáp laùnh. Nuï cöôøi cuûa Phöôïng caøng saâu hôn nhöõng veát luùm ñoàng tieàn. Phöôïng boãng trôû neân nhí nhaûnh, duyeân daùng, hoùm hænh, nuõng nòu. Haén nhôù ñeán thôøi haïn noäp baøi cho ban bieân taäp vaø hoûi Phöôïng maáy giôø roài. Phöôïng khoâng traû lôøi. Tay Phöôïng ñang ñeå treân baøn: ñôõ xeáp baûn thaûo. aùo sô-mi ngaén tay, baép tay Phöôïng troøn ñaày maøu baùnh maät. Coå tay Phöôïng ñeo caùi ñoàng hoà nhoû xíu. Phöôïng hôi nhíu maøy veà söï quaáy raày cuûa haén, caøng nhö maûi chaêm chuù ñoïc nhöõng trang môùi vieát cuûa haén vaø ñöa caû caùnh tay troøn trónh coù ñeo ñoång hoà saùt veà phía haén. Ñeå haén xem giôø. Ñeå haén caàm laáy tay Phöôïng ñöa leân maø töï xem giôø. Ñoù laø moät kieåu môøi yeâl. Moät kieåu noùi: "Em yeâu anh. Em laø cuûa anh". Haén caàm laáy tay Phöôïng. Haén caàm laáy caû caùnh tay maùt röôïi coù ñeo ñoàng hoà aáy keùo veà phía mình. Phöôïng rôøi xeáp baûn thaûo ñöùng leân, ngoan ngoaõn böôùc laïi gaàn haén. Haén cuõng ñöùng leân. Haén oâm hoân Phöôïng. Haún Phöôïng vaãn chôø ñôïi caùi hoân aáy, vì Phöôïng eùp chaët vaøo ngöôøi haén.  Haén thôû gaáp. Phöôïng cuõng thôû gaáp. Hình nhö maët haén taùi ñi, vì maët Phöôïng cuõng taùi ñi. Haén nhìn Phöôïng, thaáy ñoâi maét Phöôïng trong treûo long lanh nhö maét thieáu nöõ. Phöôïng boãng trôû thaønh thieáu nöõ. Thieáu nöõ ñeán tuoåi yeâu, ñang yeâu vaø ñöôïc yeâu. Haén naém tay Phöôïng laàn nöõa, nhöng Phöôïng kheõ khaøng gôõ ra, laéc ñaàu chæ ra cöûa nhö muoán noùi: "Chuùng mình haõy caån thaän. Nhôõ coù ngöôøi leân". Phöôïng vuoát laïi toùc, caàm xeáp baûn thaûo treân baøn, nhìn haén gaät gaät nhö hoûli "Em veà nheù. Ñoàng yù nheù". Vaø xuoáng thang. Phöôïng xuoáng thang nhö nhaûy töøng baäc moät duø vaãn nheï nhaøng. Töøng böôùc chaân thieáu nöõ nhuùn nhaûy, nhí nhaûnh, nghòch ngôïm, vai kheõ nhoâ leân haï xuoáng theo töøng baäc thang. Haén nhìn theo maø thaáy Phöôïng treû laïi nhö chæ môøi saùu möôøi baûy tuoåi.

 Caâu chuyeän xaûy ra luùc möôøi giôø vaø keát thuùc hai tieáng ñoàng hoà sau ñoù khi Ngoïc ñi laøm veà. Khoâng hieåu sao Ngoïc ñaõ bieát taát caû. Ñaõ laâu quaù roài. Gaëp Phöôïng ôû nhaø gaëp maët traïi QN, nhöõng kyû nieäm aáy chæ thoi thoùp ôû moät nôi naøo ñoù cuûa kyù öùc, khoâng ñuû söùc cöïa mình döôùi chieàu daøy lôùp chaên lieäm cuûa thôøi gian vaø söï kieän. Caùi hoân duy nhaát thoaûng qua cuûa moät thôøi ñaõ cheát vaø khoâng bao giôø coøn taùi sinh ñöôïc nöõa, chaúng gôïi gì ñoùi vôùi moät ngöôøi ñang soáng trong tuø nguïc vôùi caùi ñoùi, vôùi u uaát, vôùi xaø lim, vôùi lao ñoäng khoå sai, vôùi tieân dieät cuoäc ñôøi. Haén chæ caûm thaáy xaáu hoå vì tö theá suùc vaät cuûa haén. Vaø ngaïc nhieân: Khoâng bieát Phöôïng thaêm ai. Nhaø Phöôïng cuõng coù ngöôøi sa vaøo thieân la ñòa voõng naøy ö? Ngoïc baûo:

 - Phöôïng leân thaêm chaùu. Cuõng ôû ñaây. Em vôùi Phöôïng cuøng ñi vôùi nhau leân hoâm qua. Phöôïng göûi cho anh goùi caø-pheâ ñaây naøy. Nhöng khoâng bieát caùc oâng aáy coù cho nhaän khoâng?

 Nhìn Sôn ngoài ñoái dieän vôùi Phöôïng, haén môùi hieåu vì sao haén thaáy Sôn quen quen, nhö ñaõ gaëp nhau ôû ñaâu roài. Sôn raát gioáng Phöôïng. Ngaøy aáy Sôn ñaõ khoanh tay ñaøm ñaêm ñöûng nhìn ngoïn ñeøn khoâng boùng, nhìn boù hoa ñen ôû cöûa nhaø meùt. Töø aáy haén vaø Sôn thaân nhau hôn. Hai ngöôøi ruû nhau ñi xa kieám vaû. Khoâng coù vaû chín, hoï aên vaû öông vaø caû hai cuøng bò say, noân thoác noân thaùo cho ñeán khi daï daøy chæ coøn nöôùc chua. Ruû nhau vaøo caùc nhaùnh suoái caïn. Laät nhöõng hoøn ñaù, baét cua. Baét nhaùi. Tìm raùy. Raùy hay moïc ôû ñaàu nhöõng nhaùnh suoái caïn luùc naøo cuõng aåm öôùt vaø beân treân laø caây coái daây leo chaèng chòt. Tìm moùn naøy coù caùi nguy hieåm laø saün vaøt. Gioáng vaét caén raát eâm. Khoâng ñau. Choã noù caén maùu cöù chaûy maõi. Phaûi laáy laù noùn daùn vaøo möôøi caàm ñöôïc maùu. Thuoác laøo cuõng chaúng aên thua gì. Coù con caén no maùu veà ñeán buoàng giam cuõng vaãn khoâng bieát. Noù huùt maùu quaù caêng, neân rôøi ra chieáu roài maø maùu töø moàm noù vaãn cöù öïa ra ñoû töôi. Sôn boû caùc thöù vaøo caëp loàng. Caû nhaùi, caû cua, caû rau taøu bay, maåu khoai lang, raùy naáu thaønh moät thöù seàn seät. Ñuùng laø soät seät. oâi! Ñaïi tieäc

 Sau naøy ñi laøm mieán vôùi Giang, hai anh em ngoài ôû choã laøm, ñeâm khuya nhìn con chim saên moài vuït qua quaàng saùng ngoaøi cöûa soå, caùnh voã eâm ru, haén laïi nhôù ñeán Sôn. Vì haén nghó ñeán nhöõng con chim röøng, nhöõng con soùc cuõng bay eâm nhö theá. Roài laïi nghó ñeán tieáng vaét ño treân laù muïc. Chim bay eâm, coøn vaét ño laïi nghe tieáng raøo raøo.

 Hoâm aáy, ñang ñi tìm raùy vôùi Sôn, thì haén thaáy vaét ngay tröôùc maët, choã haén ñònh ñaët chaân xuoáng. Haén quay sang choã khaùc. Laïi vaét. Choã naøo cuõng vaét.

 Haén nhaûy leân moät goác caây to bò cöa cuït gaàn ñoù. Moät goác caây cao löng löûng. Haén ñöùng im treân goác caây nhìn ra chung quanh. Nhìn xuoáng xem coù khoùm raùy naøo khoâng. Nhìn leân xem coù thaáy daây gaém, quaû vaû naøo khoâng. Vì haén boãng nghe nhö coù tieáng rì raøo. Haén laéng nghe. Quaû laø coù tieáng rì raøo thaät. Haén chaêm chuù nhìn xuoáng. Vaét. Vaét ñoùi ño treân nhöõng laù muïc. Cô man laø vaét nhoû nhít nhö nhöõng sôïi toùc vaøng vaøng. 

 Boán chung quanh, vaét ngoùc ñaàu veà phía goác caây haén ñöùng. Moãi chieác laù muïc phaûi ñeán maáy con vaét. Maø laù röøng thì nhieàu voâ keå. Vaét ngöûi thaáy hôi ngöôøi doàn ñeán. Voøng vaây ñang thít quanh haén. Haøng vaïn con vaét haêm hôû höôùng tôùi quaêng mình nhö nhöõng con saâu ño. 

 Haén nhìn xuoáng goác caây haén ñöùng. Ñoaøn vaét tieân phong ñang leo leân goác caây. Haén hoaûng sôï, nhuùn ngöôøi nhaûy voït qua voøng vaây cuûa vaét, chaïy xuoáng suoái, ngoài pheät treân moät taûng ñaù, kieåm tra töøng keõ chaân, veùn quaàn leân xem choã khoeo sau goái...  Haén huù goïi Sôn. Coù tieáng huù cuùa Sôn ñaùp laïi töø xa. Moät luùc laâu thaáy Sôn xaùch veà moät cuû raùy to. ôû chaân Sôn, maáy veát maùu chaûy: Vaét caén.

 Khi anh tuø queùt traïi maõn aùn, Sôn ñöôïc thay chaân aáy. Haén möøng cho Sôn. Ñoù laø moät coâng vieäc ñöôïc tin töôûng. Sôn queùt khoâng cheâ vaøo ñaâu ñöôïc. Queùt suoát ngaøy. Töøng buoàng giam. Coï röûa nhaø meùt. Caùi ñoøn gaùnh luoân treân vai. Khi gaùnh nöôùc. Khi ñoâi loà. Vaø choåi. Caùc loaïi choåi. Choåi cuøn coï nhaø meùt. Choåi daøi - laøm baèng moät loaïi caønh caây meàm ñaõ ruïng heát laù - queùt buoàng, queùt chung quanh. Luoân chaân luoân tay. Khi ñaõ saïch seõ taát caû, Sôn ngoài vaøo choã khuaát nghæ moät tyù. Nhöng chæ thoaùng thaáy boùng oâng quaûn giaùo oâng vuõ trang maõi ngoaøi coång, Sôn ñaõ ñöøng leân vôø laáy caùi choåi. Laïi queùt.

 Roõ raøng Sôn queùt traïi toát hôn anh tuø tröôùc. Raùc röôûi caây que quanh nhaø xí coâng coäng cuõng khoâng coøn (anh em tuø ngöôøi daân toäc chuøi ñít baèng caây que, ñoùm, nöùa... vöông vaõi khaép nôi). Gaùnh nöôùc coï gaàn chuïc nhaø meùt. Queùt gaàn chuïc buoàng giam. Queùt chmg quanh caùc buoàng. Queùt loái ñi. Doïn nhaø ñaùi, nhaø xí coâng coäng... Khoái löôïng coâng vieäc thaät ñoà soä. Sôn im laëng laøm. Saïch seõ. Caån thaän. Chu ñaùo. Nhaët töøng ñaàu maåu thuoác laù. Töøng caùi ñaàu ñoùm. Caûi voû keïo. Caùi laù ruïng. Khoâng moät oâng quaûn giaùo naøo cheâ Sôn. Söùc lao ñoäng Sôn boû ra phaûi gaáp maáy laàn khi Sôn coøn ñi laøm cuøng vôùi toaùn. 

 Buø laïi, Sôn ñöôïc ra vaøo traïi töï do. Vaø nhaát laø ñöôïc bieân cheá vaøo toaùn nhaø beáp. Ñöôïc nguû ñöôïc aên vôùi toaùn nhaø beáp. Ñöôïc baønh. Baønh, nhöng troâng Sôn vaãn chaúng thaáy khaùc ñi tyù naøo. Vaãn cöù xanh boùng. Vaãn khoù ñaùm ñaêm. Khoâng bieát veà toaùn nhaø beáp Sôn coù coøn ñöùng ôû cöûa nhaø meùt noùi chuyeän vôùi boù hoa ñen nöõa khoâng? Caùi vuï anh-gieách-tô, beùc voøi phun, Sôn kieám ñöôïc bao nhieâu? Caùi giaù phaûi traû thaät laø gheâ gôùm. Roài haén cöôøi chua chaùt: 

 - ít ra Sôn coøn kieám ñöôïc tieàn ñeå phaûi traû giaù ba naêm. Coøn gaàn naêm naêm cuûa mình laø caùi giaù phaûi traû vì mình ñi vieát vaên, ñi laøm baùo, vì nhöõng yù nghó ngu xuaån, daïi doät, ngoâng cuoàng cuûa tuoåi treû. Ñaùng ñôøi thaèng caùo!