Caû nhaø ñaõ nguû. Ngoïn ñeøn treân baøn thôø leo leùt. Haøn veùn maøn nhìn meï naèm caïnh con Nguyeät nguû laên nguû loùc. Roài laïi vaïch maøn nhìn boá ñang nguû treân saäp. Haén nhìn maùi toùc baïc caøt ngaén cuûa boá. Sao maø gioáng ñaàu Lyû Xìn Caém theá. Bình thöôøng khi nhìn Lyû Xìn Caém, haén khoâng nghó ñeán boá. Nhöng ñeán khi ñöùng ôû goác caây maøo gaø choã cöûa traïm xaù nhìn vaøo, khi oâng Chaén, coâng an y taù, veùn taám vaûi traéng che cöûa leân, thaáy xaùc Lyû Xìn Caém ñaép chaên treân giöôøng ñaàu quay ra phía ngoaøi. Nhìn ñaàu Lyû Xìn Caém töø phía ñænh, vuoâng vöùc, caét ngaén, baïc traéng, haén töôûng nhö boá ñang naèm. Giaø Ñoâ sôï cheát trong tuø. Coøn haén, haén sôï boá meï cheát maø haén vaãn ôû trong tuø, khoâng ñöôïc gaëp maët, thì thaät khoán naïn quaù. baát hieán quaù, nhuïc nhaõ quaù. May sao boá meï vaãn coøn khoûe maïnh, chôø haén trôû veà Boá meï thöông haén, vaãn soáng, traùnh cho haén caùi toäi baát hieáu aáy. Haén nghe tieáng thôû ñeàu ñeàu cuûa boá meï vaø con gaùi, maø chöa bieát ñöôïc raèng ñaõ laâu laém roài caû nhaø môùi coù moät giaác nguû bình yeân nhö ñeâm nay. Sau naøy, khi boá meï ñaõ maát, con Nguyeät ñaõ laáy choàng, nhaân moät chuyeän gì ñoù, noù boãng keå laïi thôøi gian coøn beù ôû vôùi oâng baø, thôøi gian boá coøn trong tuø, ñeâm ñeâm leân giöôøng ñi nguû vôùi baø, noù thaáy oâng ñöùng tröôùc baøn thôø, thaép höông khaán vaùi. Naèm nghieâng trong loøng baø, noù quay ra nhìn baøn thôø, chæ thaáy ngoïn ñeøn vaën nhoû, ñaàu ba neùn höông môùi thaép ñoû hoàng vaø boùng oâng ñöùng im baát ñoäng. Noù bieát oâng ñang khaán trôøi phaät toå tieân, oâng ñang caàu xin cho boá. Hôn moät ngaøn ñeâm, ñeâm naøo cuõng vaäy... Haén kheõ khaøng teùm laïi maøn cho boá. Ñi ra saân. Moät mình haén ñöùng giöõa saân. Döôùi aùnh sao, caây coái trong vöôøn hình nhö cuõng nguû. Beân nhaø anh Chaân cuõng taét ñeøn töø laâu roài. Treân ñaàu haén laø baàu trôøi yeân tónh. Haén laéng nghe söông xuoáng. Vaø haén nhìn sao. Ñoïc nhöõng doøng chöõ ghi trong soå tay cuûa vôï, haén bieát Ngoïc cuõng nhieàu ñeâm nhìn sao vaø noùi thaàm vôùi sao: "Sao coù bieât anh ta ñaõ nguû chöa? Haún sao nhìn thaáy anh ta ôû moät vuøng röøng xa laém... " "Khoâng Ngoïc ôi. Sao trôøi khoâng nhìn thaáy anh ñaâu. Anh cuõng chaúng thaáy sao. Toái ñeán boïn anh chæ quanh quaån trong buoàng giam hoaëc ñi vaøo nhaø meùt" Haén boãng nhôù ñeán moät toái caû traïi ñöôïc xem phim, haén ñaõ khoâng xem. Ngoài giöõa saân ôû caùi choã moïi khi vaãn xeáp haøng ñi laøm, haén cöù ngöûa maët nhìn trôøi. Haén tìm nhöõng ngoâi sao thaân thuoäc. Haén nhìn nhöõng choûm caây röøng chung quanh ñu ñöa treân neàn trôøi mòn nhö nhung. Muoân vì sao laáp laùnh aùnh saùng yeáu ôùt vaø huyeàn bí. OÂng Thaàn Noâng ñaâu? Hai maét con vòt nöõa. Khoâng thaáy. Vaø choøm sao gì nhö moät hình töù giaùc. Caùi gaàu soøng. Ngoâi Baéc Ñaåu. Sao Hoâm ñaâu? Khoâng nhìn thaáy. Khuaát röøng chaøng? Hay ñaõ laën maát roài? Nhöõng ngoâi sao beø baïn suoát tuoåi aáu thô. Maûnh saân nhaø haén. Haén vaø anh Vaên ñuoåi baét ñom ñoùm. Haén muoán ñöùng leân tìm hai ngoâi sao ôû phía Ñoâng, thaáp gaàn ñöôøng chaân trôøi. Daïo haønh quaân töø Thaùi Nguyeân veà tieáp quaûn Haø Noäi, haén luoân gaëp hai ngoâi sao aáy. Trong aùnh chieàu taø, noù saùng vaø cheânh cheách nhö hai ngoïn ñeøn pha oâ-toâ vöøa nhoâ leân ôû moät ñoaïn ñöôøng doác vaø cua löôïn. Haén nhìn sao vaø thænh thoaûng laïi lieác nhìn oâng quaûn giaùo. aén nhìn sao vuïng troäm. Sôï bò quy laø choáng ñoái, khoâng xem phim. Maëc cho anh em thænh thoaûng laïi oà leân vì moït caûnh gì ñoù, haén cöù bí maät nhìn trôøi. Khoâng coù ngheä thuaät naøo haáp daãn ñöôïc haén (caùi thöù ngheä thuaät maø haén bieát quaù roõ), röùt haén khoûi trôøi sao maø haén ñaõ phaûi xa caùch maáy naêm. Vaø coù leõ cuõng khoâng ai nhìn sao nhö haén nhìn hoâm aáy. Nhìn vaø töï hoûi: Bieát bao giôø môùi laïi ñöôïc moät ñeâm nöõa ngaém sao. Ñieàu kyø dieäu laø ñang ñoä möa daàm, ñeâm aáy boãng quang maây. Caû moät trôøi sao meânh moâng treân ñaàu haén. Haén nhìn sao nhö ngöôøi nhìn laàn cuoái. Haén khoâng daùm nghó mình seõ coøn ñöôïc höôûng haïnh phuùc lôùn lao naøy moät laàn nöõa. Cuõng bôûi vì daïo aáy haén môùi töø 75 trôû laïi traïi Q.N laàn thöù hai, thöïc söï ngaám ñoøn cuûa ba töø cöûa mieäng: aùn cao-su. Töø treân xaø lim löu ñoäng com-maêng-ca Rumani ñít vuoâng ñaõ ñöôïc caûi tieán, haén khoaùc noäi vuï vaøo nhaø beáp. Ñang giöõa tröa. OÂng Laâm chaùnh giaùm thò ñöùng trong beáp, ñang ñoïc caùi baûng ghi teân töøng maâm côm, soá ngöôøi aên, möùc aên cuûa töøng maâm. oâng laåm baåm: - Maâm Tuaán. Tuaán noù veà roài, coøn cöù ñeå maâm Tuaán. Haén laëng leõ ñöùng phía sau oâng maø oâng khoâng bieát. Haén laïi trôû veà toaùn cuõ. Toaùn taêng gia. Laïi naèm caïnh giaø Ñoâ. Laïi gaëp Giang, Leâ Baù Di, Döï, Kyû Mình. Nhöng haén ñöôïc nhaän coâng vieäc môùi. Ñöôïc laø tuø töï giaùc. Ñöôïc gia nhaäp nhoùm tuø quyù toäc. Nhö Thaéng nuoâi ong, Thuaän söùt chaên traâu. Nhö Caàn traïi caù. Nhö Quyù nhaø boø. Haén ñöôïc coi vöôøn trong, moät maûnh ñaát baèng phaúng giöõa ba beà nuùi cao, ba beà röøng caây vaây quanh maø boïn haén khieâng ñaù ñaép ñaäp ôû con suoái ñaàu vöôøn. Caûm nhaän baèng töøng teá baøo caùi söï thaät khoâng coù ngaøy veà, haén khoâng bieát gì cuoäc soáng. Ngöôøi ruõ xuoáng nhö teân cöôùp treû bò troùi vaøo coät baén naèm naøo. Ñoù laø söï kinh hoaøng tröôùc caùi cheát. Noãi nieàm caøng ñau khi vöøa trôû veà traïi Q.N thì ñaõ coù moät böùc thö cuûa Ngoïc chôø saün. Thö vieát gaàn hai thaùng tröôùc. Khi haén coøn ôû QN ñôït moät, khi haén chöa veà 75, haén vaø Ngoïc chöa gaëp nhau trong nhöõng ngaøy giaùp Teát. Neáu khoâng ñi tuø, taêng hai, haún haén khoâng phaûi nhaän böùc thö naøy Anh thöông yeâu. Hoâm qua Noâen, em veà queâ thaêm boá meï, caùc con vaø ñoùn con Thöông ra chôi. ... Khoâng. Khoâng theå naøo ñoïc noåi laù thö. Noù nhö dao cöùa vaøo loøng. Bôûi vì cöù nghó raèng leõ ra mình ñaõ veà vôùi con laø maét laïi nhoøa ñi, tim co thaét vaø loøng tan naùt. Böùc thö bình thöôøng nhö moïi böùc thö tuø khaùc maø cho maõi ñeán veà sau haén cuõng khoâng daùm ñoïc laïi. Noù ñeø naëng leân haén trong nhöõng ngaøy ôû laïi Q.N. Nhaát laø nhöõng ngaøy aáy laïi ñang ñoä möa daàm, öôùt suõng nuùi röøng. Maø ôû vöôøn trong laïi caøng hoang vaøng. Chæ coù moät ñieàu kích thích haén laø nghe anh em tuø thì thaøo maûnh vöôøn naøy coù ma. Moät anh chaên boø naèm nguû tröa trong vöôøn cöù coù ngöôøi ñeán ngoaùy muõi, choaøng maét daäy chaúng thaáy ai. Nhaé m maét thiu thiu laïi thaáy tieùng cöôøi khinh khích vaø tieáng chaân chaïy thình thòch. ñeán ñôøi anh chaûn boø sau cuõng vaäy. Hai con boø ñaõ buoäc vaøo goác caây nuùc naùc, khoâng bieát ai côûi ra, ñi giöõa luoáng rau, ñaàu cöû ngheânh leân nhö coù ngöôøi daét, heát luoáng naøy sang luoáng khaùc, tònh khoâng aên moät ngoïn rau naøo. Anh em baûo ñoù laø hoàn ma cuûa hai anh tuø ñaàu tieân cheát choân ôû ñaây tröôùc khi coù khu Goø Thaèng Coâng (teân anh em ñaët cho maûnh ñaát ven röøng choân nhöõng xaùc tuø). Hy voïng caøng aâm æ khi haén tìm thaáy hai caùi maû sau nhaø uû phaân ñaõ ñoå, giaùp vôùi bìa röøng. Hai caùi maû chæ coøn laø hai moâ ñaát con con moïc um tuøm nhöõng caây cöùt lôïn. Moät buoåi chieàu, anh em trong toaùn ñaõ veà heát, moät mình ôû laïi vôùi röøng, haén leâ tôùi ñaàu vöôøn, vòn vaøo moät goác caây to xuø xì, reâu phong aåm öôùt, ngöôùc maét nhìn trôøi, nhìn caây, nhìn hai naám ñaát hoang thì thaøm van væ: - Ma ôi. Hai anh tuø ñaõ cheát ôû ñaây ôi. Haõy thöông toâi! Giuùp toâi. Ra ñaây troø chuyeän cuøng toâi. Caùc anh muoán laøm gì toâi cuõng ñöôïc. Haén ngoài xuoáng, khoanh tay guïc ñaàu treân goái raát laâu. Bôûi phaûi nhaém maét laïi thì ma môùi tôùi. yù nghó moät baøn tay xöông xaåu laïnh buoát ñaët treân vai, moät ngöôøi ñaõ cheát töï bao giôø ñöùng beân haén, chôø haén ngaång ñaàu leân laøm haén ôùn laïnh. Nhöng vaãn nhaém maét chôø. Vaãn cöù nhaém maét chôø moät khi ñaõ quyeát daán thaân vaøo moät theá giôùi chöa heà bieát maø nay hay nghó ñeán vaø mong öôùc. Laâu. Laâu laém. Nhö coù moät caùi gì teâ laïnh treân vai, theá maø khi ngaång ñaàu leân vaãn laø moät mình giöõa röøng giaø vôùi boùng toái ñang tröôøn raát nhanh treân thaûm laù muïc, quaán quanh nhöõng goác caây. Nhöõng gioït nöôùc ñoïng treân taùn röøng ñeàu ñeàu nhoû gioït. Moät tieáng chim coøn khoå raát traàm. Chæ moät tieáng coøn khoå duy nhaát buoàn baõ, meät moûi caát leân. Roài ñeán tieáng thôû daøi cuûa röøng saâu. Coøn hôn caû söï coâ ñôn. Coøn hôn caû söï tuyeät voïng. "Khoâng ngôø ñôøi mình laïi traûi qua nhöõng phuùt nhö vaäy" Ñöùng giöõa saân nhaø boá meï vôùi bao kyû nieäm cuûa tuoåi aáu thô, trong im laëng söông rôi, haén nghe roõ tieáng thôû daøi cuûa röøng luùc aáy. Moät tieáng reân trong loøng haén ñaùp laïi tieáng thôû daøi cuûa quaù khöù. Maø caùi saân naøy, maûnh vöôøn naøy, caây coái trôøi sao naøy ñeïp bieát bao! Boá meï, con gaùi ñang nguû trong nhaø eâm ñeàm, xoùt thöông bieát bao. Saùng hoâm sau nguû daäy, haén ñaõ thaáy boá ñöùng saân taäp theå duïc. Töø luùc lôùn leân ñeán giôø haén thaáy boá taäp theå duïc raát ñeàu ñaën. Meï thì ngoài ôû cöûa beáp baêm rau khoai cho lôïn. Vaø con Nguyeät aên côm nguoäi vôùi caù kho xong: "Chaùu chaøo oâng baø, con chaøo boá, con ñi hoïc". Haén nhìn theo ñöùa con gaùi nhaûy chaân saùo ñi trong boùng maùt haøng caây, aùo hoa baïc, quaàn ñen vaûi phíp ngaén, tay xaùch tuùi ñöïng saùch vôû, moùn toùc duoâi gaø vôùi caùi caëp ba laù i-noác traéng ñaäp ñaäp sau gaùy, Haén nghó: Con beù lôùn quaù roài. Khoâng coù boá meï, Ngoïc xoay xôû ra sao? Sau khi uoáng traø, haén cuøng oâng baø Chaân ra vöôøn. Laøm vöôøn laø moät thöù lao ñoäng deã chòu. Meät thì nghæ. Khaùt thì uoáng. Naéng thì vaøo nhaø. Taát nhieân vôùi moät ñieàu kieän: Laøm vöôøn nhaø mình, chöù khoâng phaûi laøm vöôøn cuûa traïi. Vöôøn oâng baø Chaân thuoäc loaïi ñeïp nhaát laøng. Quaát, cam, böôûi, chanh, cau... gioàng thaønh haøng thaønh loái, chia thaønh töøng maûnh nhoû. Phaân chia töøng maûnh aáy laø nhöõng raõnh saâu daãn nöôùc töø ao ngoaøi, taän phía nhaø anh Chaân. Nhöõng luoáng thuoác laøo laù daøy daën, ngoïn naøo ngoïn aáy ñeàu taøm taép. Thöù thuoác laøo boá vaãn troàng vaø göûi vaøo traïi cho haén. Ñeå haén huùt, haén cho giaø Ñoâ, Leâ Baù Di huùt, cho Döï baét toùp... Ñeå haén trôû thaønh ngöôøi coù maùu maët trong tuø, ñöôïc anh em vì neå. Haøng na anh Vaên vaõi hoät ngaøy haén chöa ñi tuø nay ñaõ cao, ñang xoøe laù, chóa nhöõng nuï hoa cöùng xuoáng phía döôùi ngaøo ngaït höông thôm. Baø Chaân baûo: - Na tô. Sai laém. Ñeán muøa aên khoâng xueå. Con Nguyeät ngaøy aên maáy quaû. Muøi laù quaát haéc. Muøi hoa cau nheø nheï. Muøi gioù thoåi qua caùnh ñoàng roäng, thoaùng ñaõng. Tieáng nhöõng ngöôøi ñi treân ñöôøng laøng troø chuyeän vôùi caùch phaùt aâm raát rieâng bieät cuûa queâ höông ngay beân ngoaøi bôø tre. Ñuùng laø theá giôùi cuûa haén, vöông quoác cuûa haén. Haén giaãy coû. OÂng Chaân ñi ra caùi raõnh to ôû giaùp bôø tre nhaác ñoù. Ñöôïc moït ñóa con vöøa toâm teùp, vöøa caù maïi ñoøng ñong. Vaãn nhæ xöa. Vaán nhö xöa duø noâng thoân thay ñoåi raát nhieàu, con ngöôøi thay ñoåi raát nhieàu. Theá nhöng chaúng laøm sao tìm ñöôïc caùi laøng ngaøy xöa cuûa haén. Laøng hoài haén ñi thaû dieàu. Haén laáy laù tre laøm thuyeàn. Coù khi laøm thuyeàn baèng caùi mo cau, treân ñoù thaû nhöõng con caøo caøo chaâu chaáu ñaõ beû caøng ñeå chuùng khoûi nhaûy, khoûi bay, giaû laøm nhöõng thuûy thuû. Laøng hoài haén ôû Nhi ñoàng cöùu vong hoäi, ñaùnh traän giaû tôùi toái mòt môùi veà nhaø, saø vaøo maâm côm. Maûnh ñaát coù haøng raøo tre bao boïc boán chung quanh, phía Nam laø nhaø anh Chaân, phía Baéc laø nhaø boá meï, nôi haén ñaõ lôùn leân cuõng khoâng nhö tröôùc nöõa. Khoâng phaûi vì Taây ñaõ ñoát maát caên nhaø gaïch, caây mít ôû sau nhaø ñaõ cheát. Caùi chính laø cuoäc ñôøi ñaõ ñoåi khaùc roài. Haén ñoåi khaùc roài. öùôùc ao moät laàn thaáy laïi ngaøy xöa, haén naèm ngöûa ôû saân, nhìn traêng leân sau ngoïn tre, laáp laùnh treân ñaàm, ñoå boùng caây döøa vaø buïi tre xuoáng loái ñi töø coång vaøo. ôû ñoù toái om, ñom ñoùm laäp loøe. Trong maûnh vöôøn naøy, haén ñaõ chui vaøo vaït aùo ñoaïn cuûa boá traùnh reùt, ñi quanh vöôøn nhöõng saùng muøa ñoâng, nghe boá ñoïc thô:
Xuaân du phöông thaûo ñòa
Caùi cheát cuûa haén laø ôû ñaây. Laø cöù nhôù maõi, nhôù ñeán tuyeät voïng nhöõng caùi ñoù. Cöù nhìn thaáy maõi nhöõng chieác thuyeàn baèng laù tre cuûa haén treân bôø ñaàm daøo daït nöôùc, nhìn thaáy maõi nhöõng ñeâm traêng thuôû nhoû, nghe voïng maõi tieáng cha ngaâm thô ngaøy tröôùc. Vì theá haén môùi ñi vieát vaên. Haén môùi ñöôïc giaûi thöôûng. Roài nghó raèng mình coù taøi, haén môùi veà P, lao vaøo cuoäc soáng ñeå vieát taùc phaåm cuûa ñôøi mình. Vì theá haén môùi bò baét. Khoâng vieát vaên, khoâng veà P laøm sao haén bò ñi tuø. Trong tuø haén ñaõ nghíeàn ngaãm nhöõng ñieàu aáy. Thì ra töø luùc coøn beù tyù, töø luùc nghe meï keå Thaïch Sanh, Taám Caùm, nghe boá ñoïc xuaân du phöông thaûo ñòa vaø sau naøy laø hoaøn quaân minh chaâu song leä thuøy cuoäc ñôøi ñaõ chuaån bò cho vieäc baét haén maáy chuïc naèm sau ñoù aâu cuõng laø caùi soá haén phaûi nhö theá. Con Nguyeät chieàu chieàu bôùi toùc saâu cho boá. Haïnh phuùc thaät ngoït ngaøo. Noù thuû thæ keå chuyeän tröôøng, lôùp: - Toå con hoïc ôû nhaø baø Vaùch baùn buùn rieâu, boá aï. Ñi xa laém. Maõi taän Beán Naûi. Boán toå hoïc boán nôi. Toå con toå moät laø toå Gioûi. Toå hai laø toå Khaù. Toå ba keùm hôn laø toå Chaêm. Toå boán keùm nhaát laø toå Ngoan. Thaày giaùo laø baùc Minh. Ñeán lôùp laø caém côø leân baøn. Thaày giaùo daïy toå naøy xong ñi sang toå khaùc. Chuùng con laïi chôi. Noùi chuyeän. Nhaûy. Haùt. Xem baø Vaùch laøm buùn ngon laém. Theøm laém, boá aï. Baø aáy cöù khoanh khoanh thaønh töøng laù. Roài baø aáy naáu rieâu caù muõn, gaùnh ñi baùn. Thænh thoaûng baø laïi cho con naêm xu ñöôïc moät baùt chieát yeâu... Noù khoe noù hoïc nhaát lôùp, thaày giaùo naøo cuõng tranh noù veà lôùp mình (chaéc laø ñeå laáy thaønh tích), khoâng ñöôïc thì doãi. Noù keå chuyeän noù ñi dôõ saén cho thaày hieäu tröôûng, caû boïn aên heát nhaün noài côm to cuûa thaày maø chaúng dôõ ñöôïc bao nhieâu saén. Noù ñaõ hoïc lôùp Ba. Saùch giaùo khoa cuûa noù coù caû moät baøi trích cuûa haén. Sao theá nhæ? Sao ngöôøi ta vaãn coøn in cuûa haén? Coù leõ Sôû Coâng an chöa kòp tö giaáy ñi caùc nôi chaêng? Laïi moät laàn nöõa haén nghó haén ñaõ ñaùnh moät ñoøn naëng vaøo gia ñình. Ñi tuø quaû laø moät ñieàu xaáu xa gheâ tôûm, ñaùng ñeå moïi ngöôøi khinh bæ. Gia ñình haén laø gia ñình caùch maïng thôøi tieàn khôûi nghóa, ñöôïc taëng baèng Coù coâng vôùi nöôùc, moät gia ñình neà neáp gia giaùo. OÂng Chaân laïi laø ngöôøi cao tuoåi trong hoï. Töø vieäc ma chay, cöôùi xin ñeán vieäc ñaép ñöôøng, ngöôøi ta ñeàu hoûi yù kieán oâng. OÂng laøm chuû tòch xaõ ngay sau Toång khôûi nghóa vaø laøm chuû tòch Maët traän huyeän cho tôùi naêm 1947. Boán ngöôøi con trai ñeàu ñi laøm caùn boä, ñeàu ñi thoaùt ly töø hoài choáng Phaùp. Theá maø laïi coù moät ñöùa con bò baét ñi tuø. OÂ-toâ coâng an veà taän queâ khaùm nhaø. Thaät ñau khoå nhuïc nhaõ cho boá. Caâu chuyeän haén ñi tuø haún laø aàm ó laém, neân môùi xaûy ra vuï thaèng Hieäp ñaùnh nhau. Daïo aáy cu Hieäp hoïc lôùp Boán (nghóa laø haén ñi tuø ñöôïc hai naêm, ñaõ chuyeån leân traïi Q.N). Trong luùc ra chôi, moät thaèng beù hoïc sinh ngöôøi thoân Noäi vöøa nhaûy loø coø vöøa ñaânh vaàn: Tôø. Tôø u tu. Taát caû boïn treû cöôøi roä vaø nhìn vaøo thaèng Hieäp. Thaèng Hieäp öùc laém, nhöng vaãn yeân laëng, giaû caùch khoâng nghe tieáng. Ñeán luùc thaèng beù thoân Noäi quay laïi nhaët maûnh ngoùi vôõ ñeå chôi tieáp, noù voøng qua maët thaèng Hieäp vaø ñöôïc kích thích bôûi tieáng cöôøi cuûa caùc baïn, noù laïi choõ vaøo maët thaèng Hieäp. Laàn naøy thì: Tôø, Tôø u tu huyeàn tuø. Thaèng Hieäp laáy heát söùc bình sinh ñaám vaøo maët thaèng beù thoân Noäi ñaõ xuùc phaïm ñeán boá noù. Thaèng kia ngaõ xuoáng ñaát. Hai caùi raêng cöûa bò gaõy. Maùu ñaày maët. Noù khoùc. Noù laên loän döôùi ñaát. Caû tröôøng naùo ñoäng. Caû hai thoân naùo ñoäng. - Caùi thaèng bình thöôøng laønh theá maø hoùa ra cuïc. OÂng Chaân baûo haén nhö vaäy. Haén hình dung ñöôïc hoaøn caûnh boá luùc ñoù. Nhaø thì coù ngöôøi ñi tuø, maø boá meï anh em, chuù baùc thaèng beù keùo ñeán chaät ngoõ, chaät saân, ñoøi ñöa thaèng beù ñi beänh vieän, ñoøi boài thöôøng. Thaày hieäu tröôûng, thaày chuû nhieäm ñeán nhaø baøn baïc, daøn xeáp. Thaèng Hieäp maët taùi xanh troán xuoáng beáp. Caùi khoå laø coù ngöôøi muoán lôïi duïng hai caùi raêng gaãy cuûa ñöùa treû aáy. Thoân Noäi toaøn hoï Ñaøo. Thoân Ngoaïi toaøn hoï Nguyeãn. Bí thö hoï Nguyeãn thoân Ngoaïi. Chuû tích hoï Ñaøo thoân Noäi. Bí thö toùc ñaõ baïc, nhöng veà hoï haøng daây mô reã maù coøn laø chaùu haén, goïi haén baèng chuù, goïi oâng Chaân baèng oâng. Veà chuyeän vai löùa ôû laøng phaûi nghe anh Vaên keå. Anh Vaûn hoïc ôû nöôùc ngoaøi, neân ít khi veà laøng. Gaëp moät thanh nieân, anh chaøo: - Anh ñi chôi ñaáy hôû? Anh thanh nieân töôi cöôøi: - Anh laø con oâng Chaân? Ta laø chuù anh ñaây. Ñeán khi gaëp moät cuï giaø raâu toùc traéng nhö cöôùc, anh Vaên leã pheùp: - Chaøo cuï aï - Baùc Vaên phaûi khoâng? Em ñaây maø. Chaúng bieát ñaâu maø laàn. Thaønh ra ñi ñöôøng gaëp ai anh cuõng "vôû vôû "vôû vôû" trong hoïng, nöûa nhö chaøo hoûi, nöûa nhö vaâng ñaùp laïi lôøi chaøo. OÂng bí thö quyeát taâm giuùp em Hieäp, nhöng oâng chuû tòch laïi laøm cho ra nheõ. Maâu thuaãn giöõa hai thoân, hai doøng hoï. Tranh giaønh quyeàn löïc maø. Chuû tòch xaê ñöa giaáy môøi oâng Chaân ra truï sôû. Duø sao oâng chuû tòch hoï Ñaøo cuõng chöùng toû mình laø ngöôøi bieát ñieàu, kính troïng oâng Chaân, kính troïng coâng lao gia ñình oâng, tuoåi taùc oâng vaø thaùi ñoä aên ôû, chaáp haønh chính saùch cuûa oâng. Nhöng vaãn phaûi maát moät soá tieàn boài döôõng, thuoác men cho chaùu. OÂng Chaân phaûi ñöa cho boá thaèng beù thoân Noäi hai möôi laêm ñoàng. - Thaät laø phuùc baát truøng lai, hoïa voâ ñôn chí. - Khoâng bieát noù ñaám theá naøo maø gaãy raêng con ngöôøi ta. Caùi thaèng gôùm theá. OÂng Chaân vöøa vun goác chanh vöøa noùi. Haén cöôøi. Haén yeâu thaèng Hieäp. Con caû anh naøo cuõng chaäm chaïp, ít noùi, maø anh naøy gôùm theá. Haén nhìn ra caùi ao, Teát naêm naøo haén cho thaèng Hieäp xuoáng baét caù. Roài haén choáng cuoác ñöùng nhìn boá ñang boû phaân muïc vaøo goác chanh. Nhìn meï haùi cheø xanh. Khoâng phaûi choáng cuoác ñöùng ôû vöôøn traïi Q.N, vöôøn traïi V.Q nhìn a Theành, Choáng Xöôøng, Kyû Mình, Vuõ Löôïng, giaø Ñoâ nöõa. |